Uitbarsting

De decentralisaties in het sociaal domein bieden kansen om de zorg ‘terug te geven aan de burger’. In de praktijk is het erg zoeken. Sturing leunt nog zwaar op instellings- en bestuurlijke belangen. En dát moest nu juist ‘allemaal anders’. De burger is op papier in - maar in het echt nog veelal uit het zicht, net als scholen, huisartsen, innovatieve organisaties en burgerinitiatieven. Voorlopig raakt elk onderwerp gesmoord onder een deken van ondoordringbare complexiteit. Maar het Hof Leeuwarden heeft vorige week gemeenten op hun vestje gespuugd, waarover later.

Pgb’s? ‘Doen we niet aan’, tenzij je als zorgvrager of -verwijzer bewijst dat de door de gemeente ingekochte zorg geen ‘passend aanbod’ kon leveren. Maar ‘ik geef u weinig kans’, zegt de jeugdhelpdesk-ambtenaar. Zelf je zorg kiezen met een pgb? Mooi niet! In een gemeentelijke folder staat zelfs: geen pgb ‘als uw pgb-keuze negatieve gevolgen zou hebben voor het voortbestaanvan hetsysteem van de (ingekochte/mr) voorzieningen…’. 

Het Hof Leeuwarden heeft nu geoordeeld dat indien een inwoner een pgb aanvraagt, dit gehonoreerd moet worden. Dit in het kader van de WMO, maar het werkt breder. De (Jeugd)wet kent ook de mogelijkheid van eigen keuze door middel van een pgb. De wet stelt wel enkele weigeringsgronden, maar je hebt gemeenten die in hun nadere regels eindeloos veel drempels opwerpen en het zo materieel onmogelijk maken om je eigen zorg te regelen.
 

Wachtlijsten? ‘Die hebben we niet’. Je moet als zorgvrager soms wel een paar maanden wachten voordat je een intakegesprek krijgt bij de ingekochte ‘passende’ zorg. Die kunnen daar ook niks aan doen, druk als het is met complexe problematiek. Inderdaad geen formele wachtlijst, maar wel wachttijd. Terwijl snel handelen vaak cruciaal is bij vooral complexe probleemjongeren.

Specialistische zorg? Allemaal onzin. De junior-psycholoog die vorig jaar nog als leerling werkte in de jeugdGGZ kan heus wel onze wijkteams begeleiden. Transculturele zorg? Uuuh, wat is dat? Loverboys … nee hoor, die komen wij niet tegen. Radicaliserende jongeren? Daar hebben we toch een project voor?  

Innovatie? Ja, staat in de planning voor volgend jaar. Alsof je ‘innovatie’ kunt plannen. Innovatie groeit als je ruimte maakt. En die is er niet, want iedereen is druk druk druk met transitie. Transformatie moet even wachten. Sorry, nu geen tijd voor al die inhoudelijk dingen. Wel hebben we inspiratie-weken, informatiemarkten en congressen, dus we zijn goed bezig.  

Maarre, het aantal (jonge en oude) daklozen en verwarde mensen groeit met de dag, vooral in de steden. Als je zwaar in de sociale, economische en/of psychische problemen zit heb je geen tijd en ruimte in je kop om maanden bezig te zijn met complexe zorgkronkelpaden die - als je die niet correct bewandelt - je zorgkeuze afstraffen met een weigering die te vergoeden. Gemeenteraden stellen vragen, Cliëntenbelang geeft signalen, de Ombudsman ziet de problemen. De jurisprudentie begint op gang te komen.

Mechtild Rietveld 

Meer columns van Mechtild Rietveld leest u hier.