Transitie/Transformatie Jeugdzorg niet controversieel AUB

Het kabinet is gevallen en de komende weken zal duidelijk worden welke beleid- en wetswijzigingen controversieel worden verklaard.

Ik hoop van harte dat de in gang gezette transitie van de jeugdzorg (overheveling van de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg naar één bestuurslaag, te weten de gemeenten in combinatie met één ontschotte doeluitkering) en de daarmee gepaard beleidsinhoudelijke en organisatorische transformatie niet op het lijstje van controversieel verklaarde onderwerpen komt te staan.

Ik ga er eigenlijk ook wel van uit dat dit niet zal gebeuren. Er is immers sinds een aantal jaren sprake van een uniek breed politiek draagvlak (van PVV tot SP) voor de ingezette verandering van het jeugdzorgstelsel. Decennia lang is de jeugdzorg onderwerp geweest van verlammende machtsstrijd die leidde tot over elkaar heen buitelende nooit goed afgemaakte verziekende reorganisaties. Met als gevolg, dat vooral de meest ongetemde jeugdzorgproblemen niet goed werden aangepakt. De overheid slaagde er bij herhaling niet in om de meest kwetsbare kinderen te beschermen op het niveau een rijk en beschaaf land als Nederland waardig. Een grof schandaal wat mij betreft.

Het sinds enkele jaren bestaande brede politieke draagvlak voor de hervorming van het jeugdzorgstelsel heeft tot een bijzonder momentum geleid, dat de kiemen in zich draagt voor het eindelijk realiseren van een duurzame jeugdzorg. De per 1-1-2015 geplande wetswijziging heeft tot nu toe tot een ongekende positieve dynamiek geleid. Gemeenten (de enige bestuurslaag waarin kwetsbare kinderen wonen), zijn zich meer dan ooit gaan verdiepen in de jeugdzorgproblematiek ter voorbereiding op hun toekomstige opdrachtgeverrol. De jeugdzorginstellingen worden meer dan ooit geprikkeld tot het daadwerkelijk werk maken van de zo noodzakelijke organisatiegrens overschrijdende samenwerking, van afschaffen van overbodige bureaucratie en van aanbodgericht werken. Deze dynamiek biedt een uitgelezen kans voor alle betrokken partijen om zich te bevrijden uit de institutionele verlamming waarin men elkaar gevangen hield en waar niemand blij van werd.

Het ontstane momentum blijkt ook uit de toenemende experimenteerdrift die geleidelijk aan in heel Nederland zichtbaar wordt. Niet wachten totdat de nieuwe wet “Zorg om jeugd” per 1-1-2015 formeel is ingevoerd, maar gewoon aan de slag met experimenteren, zodat het in werking treden van de wet niet veel meer dan een formalisering is van een al gegroeide nieuwe praktijk. Toch mag het grote belang van een keihard vastliggende wettelijke stip aan de horizon niet worden onderschat. Die werkt als noodzakelijke stok achter de deur om alle partijen in beweging te houden. Het wegvallen van die stok achter de deur, of zelfs maar het risico op vertraging van de transitie/transformatie van de jeugdzorg, zal er vrijwel zeker toe leiden dat het ontstane momentum inzakt en dat verschillende betrokken actoren zich weer zullen verschansen in de burchten van hun domeinbelangen.

Het is dus zaak dat de Tweede Kamer de stelselherziening jeugdzorg niet op de lijst met controversiële onderwerpen plaatst. Dat zou ook niet passen in het klimaat van fundamentele hervormingen dat de politiek sinds vorige week in haar greep heeft gekregen.