Toename betalingsachterstanden richting gemeenten

Het aantal betalingsachterstanden voor vaste lasten als huur, zorg, drinkwater en energie is in de eerste zes maanden van dit jaar licht gestegen. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden. Verhuurders, zorgverzekeraars, drinkwater- en energiebedrijven geven maandelijks aan gemeenten door wanneer er sprake is van een betalingsachterstand. In de eerste helft van dit jaar ging het per maand om 3,8 signalen per duizend inwoners; in 2022 waren dat er 3,3.

Divosa constateert in de eerste helft van 2023 een gestage stijging van het aantal signalen. In maart is er een piek te zien (zie grafiek 1). ‘Dat komt doordat de zorgverzekeringspremie van januari niet vooraf wordt geïncasseerd, maar in de maand zelf’, aldus de vereniging van leidinggevenden in het sociaal domein. In de incasso van januari zitten ook de kwartaal-, halfjaar- en jaarbetalers. ‘De vervaldatum van de vordering is later en komt begin maart pas in aanmerking voor aanlevering aan de gemeenten.’

Energie

Divosa ziet meer signalen van energieleveranciers. Waar het aantal betalingsachterstanden dat zij in 2022 aanleverden constant bleef, neemt dit in het eerste half jaar van 2023 toe. Dat kan volgens de vereniging te maken hebben met het feit dat diverse financiële ondersteuningsmaatregelen per 1 januari zijn gestopt. Zo verviel met de komst van het prijsplafond de btw-verlaging op energie. Daarnaast zullen sommige huishoudens hun termijnbedrag niet hebben verhoogd, terwijl de energieprijzen wel zijn gestegen. Met een nabetaling bij de jaarafrekening als gevolg.

Meer vroegsignalen

Maar mogelijk nog belangrijker: per 1 december 2022 mogen energiemaatschappijen al vanaf 30 dagen na het ontstaan van de betalingsachterstand signalen afgeven. Dat kon daarvoor pas na 50 dagen. Ook mogen ze ná 100 dagen een signaal geven over een betalingsachterstand als dat eerder niet kon. ‘Dit kan tot meer vroegsignalen leiden’, vermoedt Divosa.

Hoogte betalingsachterstanden

Verder ligt het aandeel energiesignalen in de eerste helft van 2023 hoger dan het aandeel signalen van verhuurders: respectievelijk 27 en 19 procent. Dit was in 2022 nog andersom, namelijk 19 en 23 procent. Het aantal signalen van verhuurders is licht dalend. Terwijl er wel méér signalen komen bij gemeenten, zijn er nog geen duidelijke verschillen zichtbaar in de hoogte van de betalingsachterstanden tussen 2022 en 2023. Ook het aandeel meervoudige meldingen, waarbij er in dezelfde maand meerdere signalen op hetzelfde adres zijn, is nagenoeg hetzelfde.

Monitor

Inwoners die achterlopen met het betalen van de vaste lasten moeten door gemeenten vroegtijdig worden benaderd. Die verplichting geldt sinds 2021. Door er snel bij te zijn komt een oplossing eerder in zicht en kan worden voorkomen dat schulden verder oplopen. Divosa houdt bij hoeveel signalen gemeenten krijgen en wat ze daarmee doen. Hiermee krijgen lokale overheden inzicht in (de uitkomsten van) hun vroegsignaleringsaanpak. Momenteel werken 256 gemeenten mee aan deze monitor. Samen vertegenwoordigen zij 85 procent van de bevolking.