Tilburg wil af van bewindvoering

Tilburgenaren met problematische schulden krijgen niet langer standaard een beschermingsbewind als ze zich melden bij de kantonrechter. Samen met een bewindvoerder en een medewerker van de gemeentelijke schuldhulpverlening wordt vanaf 1 maart eerst bekeken wat de beste dienstverlening is. ‘In veel gevallen is gemeentelijke schuldhulpverlening een goed alternatief voor de ingrijpende bewindvoering’, zegt wethouder Hans Kokke (SP, zorg, maatschappelijke participatie, inkomensondersteuning).

Ruimte krijgen

De proef met de best passende dienstverlening bij schulden duurt tot 1 oktober. Tilburg en de rechtbank Zeeland-West-Brabant geven hiermee als eerste vorm aan het regeerakkoord, waarin gemeenten de ruimte krijgen om te experimenteren met de schuldhulpverlening. De rechtbank Noord-Nederland ontwikkelt met Emmen en Leeuwarden een soortgelijk hulpverleningsproject als alternatief voor beschermingsbewind, net als de rechtbank Oost-Brabant dat doet met Eindhoven en Den Bosch. ‘Het zou mooi zijn als de rechtbank bij schuldenproblemen overbodig wordt’, zegt kantonrechter Paul Rouwen bij de rechtbank Zeeland-West-Brabant.

Effectieve rechtspraak

De kantonrechter in Tilburg zal vanaf 1 maart alleen een ‘klassiek’ schuldenbewind instellen als hij weet wat het overleg tussen de inwoner, de bewindvoerder en de gemeente heeft opgeleverd. ‘Zo kunnen we het beste maatwerk leveren en zorgen voor maatschappelijk effectieve rechtspraak. We zijn er niet om vonnissen te schrijven, maar om problemen op te lossen’, zegt rechter Rouwen. Ook hij denkt dat budgetbeheer een goed alternatief kan zijn voor beschermingsbewind. ‘Onderbewindstelling is een uiterste middel waarbij je de vrijheid van mensen beperkt. Een goed werkend alternatief heeft daarom onze voorkeur.’

Goed gevoel

Het aantal schuldenbewinden loopt sterk op in Nederland. In Tilburg worden jaarlijks tussen de 500 en 1.000 schuldenbewinden uitgesproken, met een gemiddelde looptijd van vijf jaar. Rechters vragen de gemeente nu niet van tevoren wat zij van het schuldenbewind vinden. ‘Dat zit niet in het systeem’, zegt kantonrechter Rouwen. ‘Dat gaat we nu dus wél doen. Daar hebben we als rechtbank een goed gevoel bij, want Tilburg is goed bezig als het gaat om ondersteuning bij financiële problemen en schulden.’ Als na een gesprek op het gemeentehuis het advies wordt gegeven om geen bewind in de stellen, dan ontvangt de bewindvoerder in ieder geval tot 1 oktober 250 euro als compensatie voor de ureninzet en gemaakte kosten.

Eigen leven

Schuldbeheer vanuit de gemeente is te verkiezen boven bewindvoering, meent de Tilburgse wethouder Kokke, omdat ‘mensen hun eigenwaarde behouden en, samen met de gemeente, de regie kunnen voeren over hun eigen leven.’ Een ander voordeel is volgens de wethouder dat ze kunnen werken aan de schulden. Dat is niet zo bij bewindvoering, want een bewindvoerder treft geen betalingsregeling bij probleemschulden. ‘Het gaat vrij ver om de bewindvoerder te vragen om de schulden van iemand op te lossen’, weet kantonrechter Rouwen. ‘Daar kan de gemeente veel meer betekenen. Die heeft bijvoorbeeld een kredietbank. Zij kunnen de schuld op één hoop gooien en een saneringsaanbod doen. Een individuele bewindvoerder kan veel moeilijker zo’n saneringsvoorstel doen dan een ervaren gemeente.’

Complete mislukkeling

Voordeel van de nieuwe aanpak waarbij mensen met problematische schulden worden opgenomen in het schuldbeheer, is volgens SP-wethouder Kokke ook dat ze in beeld komen bij de gemeente. ‘We kijken niet alleen naar de schulden, maar ook naar aan andere leefgebieden. We zijn toegankelijk. Budgetbeheer en schuldhulpverlening zitten heel dicht bij elkaar. Je weet elkaar te vinden en je hebt de strubbelingen snel in beeld. Zo kun je werken aan een oplossing in plaats van dat mensen zich een complete mislukkeling vinden omdat ze kennelijk bewindvoering nodig hebben. Maar je wilt geen bewindvoering hebben, je wilt een nieuwe start maken. Daar kan de gemeente heel goed bij helpen.’