Strijd tussen zorg en ruimte

Nederland vergrijst en het landschap verandert. Steeds vaker botsen zorg en ruimte met elkaar. Om langer thuis te blijven wonen, komen nieuwe voorzieningen op de markt, maar die kunnen niet passen in bijvoorbeeld het bestemmingsplan. Voor de zorgverlening prefereren sommige gemeenten bijvoorbeeld het plaatsen van speciale mobiele zorgkamers, boven het toestaan van huisuitbreiding. In Epe is gekozen voor het toestaan van tijdelijke bewoning van bijgebouwen en de mogelijkheid tot het splitsen van een woning. 'Wij willen in het buitengebied geen ongecontroleerde bebouwing op basis van tijdelijkheid. Je kunt niet zeggen dat ouders over drie jaar dood zijn. Bovendien leert de ervaring dat niets zo permanent is als tijdelijkheid', zegt wethouder Joop van Nuys (Ruimtelijke Ordening).

De mantelzorg wordt daar een onderdeel van het bestemmingsplan. In Epe mogen woningen van 800 kuub in het buitengebied en 500 kuub in de bebouwde kom worden gesplitst ten behoeve van zorgverlening. De gemeente wil ook tijdelijke bewoning van bijgebouwen toestaan om een inwonende zorgbehoevende op te vangen. 'We gaan dan wel controleren of die ruimte weer leeg is als de zorgbehoefte voorbij is.' Een derde mogelijkheid is de uitbreiding van een huis toestaan, ook al is die oplossing permanent. De discussie in de gemeente werd aangezwengeld door een familie die graag een kant-en-klare aanbouwzorgkamer bij het huis wilde plaatsen.

De gemeente ziet dat niet als ideale oplossing. Het bouwwerk kan tien jaar staan, maar de bestaande mogelijkheid tot het bieden van ontheffing van extra bebouwing, via artikel 17, mag echter maximaal vijf jaar duren. De speciale zorgkamers hebben een betonnen vloer en voorzieningen als een plafondlift. Dit containerachtig bouwsel kan aan huis worden geplaatst en de slaapkamer kan naar eigen wens worden ingericht. In Amersfoort staat sinds ruim een week zo'n zorgkamer. Een bewuste keuze, zegt wethouder Hans van Daalen (Zorg). 'Extra bebouwing voor mantelzorg past vaak niet in het bestemmingsplan. Die bouw overschrijdt al gauw over het maximale percentage bebouwde grond.' Ook hij ziet niets in de artikel 17-optie. Wel moet er voor de zorg kunnen worden afgeweken. 'En we hebben die zorgkamers liever in de achtertuin dan in de voortuin.'

Ook in Arnhem hebben ze de containerachtige zorgkamer liever achter dan voor het huis staan. 'We zijn nu met corporaties in de slag of zij de eenheden kunnen kopen. Die kosten 70.000 euro per stuk. Mensen zouden kunnen die dan huren', zegt wethouder Barth van Eeten. Het college wil ook tijdelijke aanbouw in de bestemmingsplannen toestaan. 'Wij gaan uit van tijdelijkheid, ook al duurt dat misschien in een enkel geval 35 jaar.'