Steden gaan niet mee in Rotterdamse ongehoorzaamheid

Amsterdam, Den Haag en Utrecht zijn niet van plan om de wet te overtreden om de kostendelersnorm voor jongeren tot 27 jaar buiten werking te stellen. Rotterdam zegt dat wel te gaan doen. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) verbindt nog geen consequenties aan dat voornemen, maar vindt wel dat de wet leidend is.

Uit huis

Wethouder Richard Moti (PvdA, werk en inkomen) kondigde woensdag aan dat Rotterdam vanaf 1 juli de kostendelersnorm niet meer gaat toepassen voor jongeren tot 27 jaar. Die maatregel zorgt er namelijk voor dat ouders in de bijstand worden gekort op de uitkering wanneer een volwassen kind tussen de 21 en 27 jaar bij hen in huis woont. Dat kan ertoe leiden dat ouders zich gedwongen zien om hun kind uit huis te zetten.

Veel te lang

Moti vindt dat niet wenselijk – net als het kabinet overigens, dat van plan is om de leeftijd van de kostendelersnorm vanaf 2023 te verhogen tot 27 jaar. Maar Moti vindt dat de wetswijziging te lang op zich laat wachten, en wil vanaf aankomende zomer al vooruit gaan lopen op de nieuwe wet. 'We zijn blij dat de regels worden aangepast,' zegt hij in een radio-interview met EenVandaag, 'maar we vinden dat het allemaal veel te lang duurt, en ondertussen willen wij niet dat jongeren in onze stad daarvan de dupe zijn.'

‘Hoeft niet’

'We voelen de urgentie', vertelt een woordvoerder van het ministerie van SZW desgevraagd, 'maar een wetswijziging kost enige tijd'. Tot die tijd blijft de wet leidend, aldus het ministerie, en is het de bedoeling dat gemeenten binnen de kaders van de wet maatwerk leveren. Met andere woorden: gemeenten moeten voorlopig gebruik maken van de bestaande mogelijkheden om in individuele gevallen een uitzondering te maken op de kostendelersnorm. 'Wat Rotterdam doet, hoeft niet', vindt het ministerie.

Veel werk

Volgens Moti zijn de bestaande mogelijkheden echter te beperkt. 'Per individueel geval moeten we dan aangegeven waarom we die uitzondering maken', zegt hij in het eerdergenoemde interview. 'Dat is heel veel werk. En in veel gevallen zien we dat jongeren en ouders zich daarvoor niet melden, omdat ze niet weten dat er een uitzondering kan worden gemaakt. Daarom hebben we gezegd: laten we ophouden met deze bureaucratische procedures, we gaan het nu gewoon generiek doen.'

In gesprek

Het ministerie kan nog niet zeggen of er consequenties worden verbonden aan het Rotterdamse voornemen om buiten de wet om te gaan werken. 'We blijven met elkaar in gesprek om het binnen de wet op te lossen tot de nieuwe wet er definitief door is', zegt de SZW-woordvoerder.

Meer maatwerk

Moti nodigt ondertussen alle andere wethouders uit om het Rotterdamse voorbeeld te volgen. Zijn collega's in de G4 zeggen daar echter voorlopig niet op in te gaan – hoewel ook zij de kostendelersnorm graag aangepast of zelfs afgeschaft zien. 'Wij zullen als gemeente Amsterdam vooruitlopend op de wetswijziging per 2023 meer maatwerk gaan toepassen', zegt wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks, sociale zaken). 'Uiteindelijk zijn wij voor een fundamentele herziening van de Participatiewet. Maar we hebben gezien de uitspraken die minister Carola Schouten onlangs in de Tweede Kamer heeft gedaan alle vertrouwen in die verandering.'

Interessant

Utrecht vindt het Rotterdamse besluit 'begrijpelijk en interessant', maar gaat ook het voorbeeld niet volgen. Op andere punten is Utrecht overigens al wel 'ongehoorzaam' aan de Participatiewet: de verplichte zoektermijn voor jongeren tot 27 jaar die een bijstandsuitkering aanvragen, wordt in Utrecht niet toegepast. Ook de gemeente Den Haag, die evenmin een voorstander van de kostendelersnorm is, kiest niet voor de Rotterdamse route. Wethouder Arjan Kapteijns (GroenLinks, sociale zaken) probeert wel de maximale ruimte voor maatwerk te benutten, hoewel hij aangeeft dat dat niet voldoende is om de problemen rondom de kostendelersnorm op te lossen.