‘Structurele investering in sociaal domein blijft nodig'

De extra middelen voor het sociaal domein die in de Miljoenennota zijn aangekondigd bieden voorlopig wat financiële ruimte, maar pakken de structurele problemen niet aan. Dat stelt Divosa, de vereniging voor gemeentelijk directeuren in het sociaal domein, in een gemengde reactie op de Rijksbegroting voor 2021.

Forse tekorten
Divosa is blij met het extra geld voor het sociaal domein, schrijft procesmanager Jos Huijts. Toch wordt zijn analyse van de Miljoenennota vooral gekenmerkt door kritische noten. 'De tekorten in het sociaal domein blijven fors', stelt de vereniging. Bovendien blijven oplossingen voor structurele problemen, die de coronacrisis overstijgen, vooralsnog uit.

Bijstand
Een van de belangrijke verruimingen van de middelen voor het sociaal domein zit in de BUIG gelden, het macrobudget voor bijstandsuitkeringen. Het aantal aanvragen voor de bijstand is sinds het begin van de coronacrisis al flink gestegen, en het volledige bijstandsbestand zou in 2022 kunnen oplopen tot ruim de helft meer dan in 2019. Het uiteindelijke aantal zal afhangen van de ontwikkeling van het virus en van de inspanningen van gemeenten om werkzoekenden met succes naar nieuw werk te begeleiden.

400 miljoen extra
Maar dat het aantal bijstandsuitkeringen zal groeien, staat buiten kijf. Jos Huijts (Divosa) berekende in Binnenlands Bestuur nummer 11 van dit jaar nog dat er wel eens 500 miljoen extra nodig kon zijn om de uitkeringen te betalen. Hij zat er niet ver naast: voor 2020 krijgen gemeenten er 400 miljoen bij in het macrobudget voor bijstandsuitkeringen.

Structurele investering
Toch blijven de structurele financieringsproblemen bestaan, stelt Divosa. 'Door de tekorten in het sociaal domein kunnen gemeenten hun gedecentraliseerde taken niet goed uitvoeren.' Er moet óf verregaande beleidsvrijheid komen, óf een toereikend budget per gemeente om de gestelde taken uit te voeren, vindt de vereniging. Dat geldt bijvoorbeeld voor de jeugdzorg. De extra middelen voor de komende twee jaar vindt Divosa een goede zaak, maar om de jeugdzorg echt uit de financiële problemen te helpen, is een structurele investering nodig.

Onderliggende problematiek
Hetzelfde geldt voor investeringen op het gebied van werk en inkomen. Het kabinet besteedde in de Miljoenennota weliswaar aandacht aan de kwetsbare groepen die het hardst zijn geraakt door de coronacrisis, maar kijkt nog te weinig naar de onderliggende problematiek. 'De coronacrisis brengt immers problemen in onze samenleving aan het licht die er al langer waren en dus ook om structurele aandacht vragen. Er is een structurele aanpassing van het arbeidsmarktbeleid nodig om te voorkomen dat nóg meer mensen in bestaansonzekerheid terecht komen of aan de kant komen te staan', schrijft Jos Huijts.