Schamel zorgaanbod veelplegers

De aanpak waarbij veelplegers voor twee jaar verblijven in een Inrichting voor Stelselmatige Daders (ISD) kent een waslijst aan knelpunten. Het aanbod van trainingen en activiteiten sluit onvoldoende aan bij de problematische doelgroep: verslaafde veelplegers met ernstige psychiatrische problemen of een verstandelijke handicap. De aansluiting met zorginstellingen is slecht en de terugkeer in de samenleving verloopt moeizaam. In opdracht van het ministerie van Justitie onderzocht het Verwey- Jonker Instituut hoe de ISD-maatregel, ingevoerd in 2004, in de praktijk uitpakt. Tot en met 2007 werd de maatregel 1177 keer opgelegd.

De onderzoekers constateren problemen in alle fases van het programma. Dat negen van de tien ISD’ers verslaafd is aan harddrugs en zeventig procent psychische problemen of een verstandelijke beperking heeft, had Justitie in 2004 niet voorzien. Het aanbod van activiteiten binnen de detentiecentra schiet daardoor te kort. Trainingen en interventies zijn te beperkt, ongeschikt voor deze doelgroep en niet gericht op het aanpakken van de kernproblematiek, staat in het rapport.

ISD’ers die ongeschikt zijn voor gedragsinterventies krijgen geen zorgaanbod, maar zitten twee jaar in ‘kale detentie’. Voor mensen die door psychiatrische problemen ongeschikt zijn voor detentie, zijn buiten de gevangenis onvoldoende voorzieningen. De verslavingszorg kampt met lange wachtlijsten.

Psychiatrie

De meest problematische groep wordt gevormd door gedetineerden met een verstandelijke beperking - circa vijftien procent van de ISD-populatie. Ook voor hen is te weinig aandacht, zegt onderzoeker Katinka D. Lünnemann. Die groep heeft het extra zwaar binnen de gevangenisgemeenschap en kan daarbuiten evenmin terecht.

Om psychiatrische stoornissen en verstandelijke beperkingen beter te signaleren wordt voortaan standaard een extra onderzoek uitgevoerd. Deze en andere maatregelen van staatssecretaris Albayrak ( Justitie, PvdA) kunnen een deel van de problemen verhelpen, maar bieden niet voor alle knelpunten een oplossing, constateren de onderzoekers. Zo moet de reclassering de dossiers van ISD’ers in orde maken. Die blijken vaak onvolledig en te laat beschikbaar. In de nazorgfase hebben gemeenten een belangrijke rol bij de reïntegratie van ex-gedetineerden. Zij moeten zorgen voor meer woonruimte. Veelplegers komen nu te snel weer in contact met criminaliteit en verslaving.

De ISD-aanpak is destijds ingevoerd met als voornaamste doel de draaideurcriminelen langdurig van de straat te halen, licht Lünnemann toe. Wie gemotiveerd was voor terugkeer in de maatschappij, zou via een aanbod van ISD-activiteiten worden geholpen. Lünneman: ‘Maar de veiligheid voor de samenleving stond voorop, niet de beste behandeling.’