Weghalen inburgering bij gemeenten leidt tot uitwassen

De belangenverstrengeling van de Utrechtse gemeenteambtenaar die via zijn werk voor de afdeling Werk en Inkomen klanten ronselde voor zijn eigen taalschool, is mede een uitvloeisel van het leggen van verantwoordelijkheid voor taallessen bij inburgeraars zelf.

Plichtsverszuim

Utrecht ontsloeg de ambtenaar afgelopen zomer ‘wegens ernstig plichtsverzuim’. De ambtenaar strikte als ‘werkmatcher’ statushouders direct voor de taalschool die hij ruim een jaar eerder samen met een vriend oprichtte, ‘Maximaal Taal’. Zijn nevenfunctie had hij niet bij de gemeente gemeld, bleek uit onderzoek van het Algemeen Dagblad.

Lucratieve markt

Sinds 2013 zijn migranten zelf verantwoordelijk voor inburgering. Ze moeten zelf een taalschool zoeken. Asielmigranten kunnen van studiefinancieringsorganisatie DUO maximaal €10.000 lenen om taallessen te bekostigen. Slagen ze binnen drie jaar voor het inburgeringsexamen, dan wordt de lening omgezet in een gift. Dat systeem opende een lucratieve markt voor ondernemers die meer geïnteresseerd zijn in geld dan in inburgering, zoals ook in Utrecht bleek. Daar kregen statushouders via de ontslagen ambtenaar lessen bij Maximaal Taal op een presenteerblaadje aangeboden.

Weinig progressie

De werkwijze van de ontslagen ambtenaar kwam aan het licht nadat de gemeente ‘signalen’ kreeg, aldus een woordvoerster, die niet bevestigt uit welke hoek. Na onderzoek door een recherchebureau kwam aan het licht dat vluchtelingen vaak blindelings een contract voor taallessen tekenden, zonder tussenkomst van een tolk of vertaler. Ook hadden docenten niet altijd de vereiste papieren. Veel progressie boekten de leerlingen niet, mede omdat veel lessen uitvielen. De gemeente, die spreekt van ‘ernstig plichtsverzuim’, heeft aangifte gedaan wegens het plegen van mogelijk strafbare feiten.

Privacy

‘Omdat de gemeente geen directe relatie heeft met taalscholen weten wij niet welke statushouders gebruik gemaakt hebben van de diensten van de betreffende taalschool’, laat het Utrechtse college van B en W weten in een brief aan de raad. ‘Organisaties mogen informatie over individuele statushouders omwille van privacy niet aan ons verstrekken’. Het Utrechtse college spreekt zijn zorgen uit over de kwaliteit van het taalonderwijs aan statushouders. ‘Vluchtelingenwerk en gemeenten kunnen statushouders hier enkel in adviseren. Het toezicht op de kwaliteit is de verantwoordelijkheid van de landelijke kwaliteitsorganisatie “Blik op Werk”’, aldus Utrecht. Genoemde certificeringsorganisatie heeft inmiddels het keurmerk van Maximaal Taal ingetrokken.

Speciale functionaris

Utrecht heeft de contacten met de taalscholen die in de stad actief zijn geïntensiveerd, met als doel het onderwijs te verbeteren. Dit volgens de gemeente ‘binnen de bevoegdheden die zij heeft’. Om dat te bereiken heeft de stad in augustus een eigen ‘functionaris relatiebeheer taalscholen’ aangesteld. Die legt werkbezoek af bij alle taalscholen en beoordeelt ‘wat de taalscholen te bieden hebben en hoe groot de bereidheid is om (op vrijwillige basis) samen te werken’, volgens de raadsbrief. ‘Daarbij ligt de focus op het verbeteren van de informatie-uitwisseling om te komen tot geïntegreerde trajecten op het gebied van taal en werk’.   

Verantwoordelijkheid terug

Utrecht pleit er samen met andere gemeenten bij de rijksoverheid voor de verantwoordelijkheid over de inburgering van statushouders die in hun gemeente komen wonen terug te geven. Dat zou betekenen dat ze zelf weer inburgeringscursussen inkopen en kwaliteitseisen kunnen stellen.