Kritisch rapport over huishoudelijke hulp Enschede

Laat het begrip ‘schoon huis’ los en ga gewoon terug naar het rekenen met uren huishoudelijke hulp. Het is één van de 18 adviezen die de klachtencommissaris van de gemeente Enschede geeft in een rapport over de huishoudelijke hulp. Wethouder Jurgen van Houdt (ChristenUnie) is blij met het kritische rapport en de adviezen, maar terug naar het rekenen in uren gaat Enschede niet ‘daar komen we net vandaan.’

18 Adviezen
De klachtencommissaris door de gemeenteraad ingesteld om de vinger aan de pols te houden na de decentralisaties. De raad verwachtte veel signalen van burgers als gevolg van de grote veranderingen die door het rijk werden doorgevoerd in de Participatiewet (Bijstand), Zorg en Jeugdzorg. Eerder maakte ze een rapport over de klachten rondom het aanvragen van bijstandsuitkeringen. Het rapport met de 18 adviezen over huishoudelijke hulp en het pgb is geschreven na klachten van burgers en professionals en na eigen onderzoek.

Schoon huis

Er is veel onduidelijkheid over het begrip ‘schoon huis’, blijkt uit het rapport, want wat is een echt schoon huis, om welke kamers gaat het dan en wat is schone kleding precies? Bovendien kan de gemeente wel over ‘schoon huis’ reppen in plaats van over uren, de zorgverleners doen dit niet. En dus krijgen mensen gewoon te horen hoeveel uren huishoudelijke hulp ze krijgen. En vaak is dit minder dan voor de stelselwijziging. Terug dus naar uren, is het advies. En bovendien: definieer het begrip ‘schoon huis’ eenduidig. Waar heeft de cliënt recht op, een heel schoon huis of alleen de kamers die in het zorgplan genoemd worden?

Meer gekort
De hele operatie om de  huishoudelijke hulp bij gemeenten onder te brengen is gepaard gegaan met een korting van 40 procent op het budget. De gemeente Enschede had al wat (bezuinigings-)stappen gezet en dus hoefde die korting niet in z’n geheel doorgevoerd te worden in 2015. Wel stond nog een bezuiniging van 18 procent open. Volgens de klachtencommissaris zou dat betekenen dat er gemiddeld 18 procent minder uren gemaakt moeten worden dan voorheen. Maar dat is niet het geval, zo blijkt uit de klachten. Vaak wordt veel meer dan 18 procent van de uren gekort. Dus naast rekenen met uren – wat controle makkelijker maakt – zou de gemeente moeten bewaken of het totale zorgaanbod in uren overeenstemt met de beschikbaar gestelde budgetten. ‘Het is gewenst de zorgaanbieders te laten rapporteren hoeveel uren zorg daadwerkelijk wordt geleverd’, aldus het rapport.

Sturen op resultaat
Verantwoordelijk wethouder Van Houdt zegt in een reactie het rapport te verwelkomen, maar niet alle adviezen over te nemen. Zo gaat Enschede niet terug naar een toekenning van huishoudelijke hulp op basis van uren. ‘Daar komen we net vandaan. En bovendien past het beter in de nieuwe Wmo om te sturen op resultaat dan op uren.’ Dat de zorgverzekeraars en hulpen zelf wel in uren rekenen, is logisch. In arbeidscontracten staat immers dat mensen een bepaald aantal uren werken. Het valt Van Houdt op dat mensen uit ‘het oude systeem’ waarbij in uren gemeten werd meer vragen hebben dan nieuwe cliënten. Wel neemt hij de kritiek ter harte dat het begrip ‘schoon huis’ beter gedefinieerd moet worden. ‘Het moet voor iedereen duidelijk zijn wat daaronder verstaan wordt.’

 
Afspraken nakomen 

Ook het advies dat de gemeente erop moet letten dat niet meer dan 18 procent gekort wordt, neemt hij niet over. ‘We willen er alleen op sturen dat mensen een schoon huis hebben, hoe de zorgverleners dat voor elkaar krijgen gaan we niet controleren.’ Wel monitort de gemeente of de zorgaanbieders de afspraken nakomen, bijvoorbeeld door bij aanbieders en cliënten navraag te doen. Maar Enschede wil zich niet bemoeien met de bedrijfsvoering en exploitatie van zorgaanbieders.

Keukentafelgesprek
Een ander kritiekpunt van de klachtencommissaris is het feit dat niet iedereen het welbekende keukentafelgesprek heeft gehad. Ze pleit ervoor om de mensen het aantal uren zorg op peil te hebben als het gesprek nog niet heeft plaatsgehad. Maar Van Houdt ziet dit anders. ‘In de Wmo staat dat er zorgvuldig onderzoek plaats moet hebben gevonden. En daar houden we ons aan’, legt hij uit. ‘We hebben gesprekken gehad met mensen waarvan we verwachtten dat de zorg zou veranderen. Voor mensen bij wie we geen verandering verwachtten, hebben we niet allemaal opnieuw bezocht. Vaak hadden we nog recente informatie over hen. De zorg is in die gevallen gecontinueerd, met dat verschil dat het nu niet meer gaat om het aantal uren, maar om het begrip schoon huis.’ Het kan daardoor betekenen dat mensen minder uren hebben gekregen zonder dat de indicatie is veranderd. ‘Maar als je 40 procent moet bezuinigen, krijgt niemand hetzelfde, dat is logisch.’

Opbouwend
Van Houdt is blij met het rapport, ookal is dat hier en daar vrij kritisch. ‘Ik vind het heel opbouwend. En je moet niet vergeten dat we vorig jaar onder stoom en kokend water de zorgtaken overgedragen kregen van het rijk. We hebben 3 duizen nieuwe cliënten mogen verwelkomen en in totaal 17 duizend cliënten. Als je dan in het eerste jaar 280 klachten en bezwaren hebt, vind ik dat niet veel, hoewel ik het natuurlijk niet wil bagatelliseren.