Randen van de participatiebanen

Wie al heel lang een uitkering heeft, kan - om werkervaring op te doen - door zijn of haar gemeente worden gevraagd om werk te verrichten met alleen de uitkering als tegenprestatie. Het ministerie van Sociale Zaken werkt nog aan een wetsvoorstel waarin de precieze voorwaarden worden vastgelegd. Het zal interessant worden om te zien of het het ministerie lukt om de voorwaarden waaraan zo’n participatieplaats moet gaan voldoen, in dat wetsvoorstel weet aan te scherpen. Want vorige week kwam staatssecretaris Aboutaleb in het antwoord op Kamervragen van de SP nog altijd niet verder dan dat participatiebanen 'tijdelijke, onbeloonde en additionele werkzaamheden' betreffen.

Eén van die drie definities is helder: daar waar het gaat om de beloning. De werknemer ontvangt geen vergoeding. Maar wat is tijdelijk en wat is additioneel? Een helder antwoord op die vragen is voor de werknemer net zo belangrijk, anders ligt misbruik op de loer. Voor werkgevers is het immers aantrekkelijk om iemand bijna voor niks werk te laten verrichten.

Bij de vraag hoe lang zo’n situatie mag duren - de tijdelijkheid - geeft de staatssecretaris van Sociale Zaken wel al een richtlijn: het mag twee jaar duren, maar verlenging is mogelijk. Die termijn is min of meer willekeurig gekozen. Een enkele gemeente werkt al twee jaar met de participatieplaatsen en nu pas kan helder worden hoeveel mensen na die twee jaar ook echt van een participatieplaats naar een gewone baan gaan. Er zullen altijd mensen zijn die na die twee jaar nog altijd niet de ‘gewone’ arbeidsmarkt op kunnen en voor wie dat misschien nooit is weggelegd. Wat met hen te doen ná die twee jaar? De termijnen eindeloos verlengen? Iemand weer terugsturen de uitkeringssituatie in? Dat is nog niet duidelijk.

Dan de term ‘additionele’ arbeid. Dat betekent, afgeleid uit de antwoorden op de Kamervragen, dat de participatieplaats speciaal gecreëerd moet zijn of dat het een baan is die al in het bedrijf voorkomt, maar die de uitkeringsgerechtigde alleen met speciale begeleiding kan doen

Ofwel: waar die T-shirtjes normaal door zeven mensen worden gevouwen, wordt dat straks door acht mensen gedaan, waarbij aan die achtste persoon ‘speciale’ begeleiding wordt gegeven. Het blijft allemaal vaag. En het is ook de vraag of de wetgever de definities wel heel gedetailleerd moet willen vastleggen. Maar als dat niet gebeurt, is het op zijn minst raadzaam de gemeenten middelen te geven om de werknemer te beschermen tegen werkgevers die de randjes van zo’n vage regeling willen opzoeken. Bijvoorbeeld door af te spreken dat wanneer een werkgever iemand na twee jaar niet in dienst neemt, dat bedrijf dan ook niet meer in aanmerking komt voor participatieplaatsen.