Afstemmen formele en informele zorg

Het streven vanuit de Wmo is om ouderen langer thuis te laten wonen. Via ondersteuning aan huis, met behulp van het sociale netwerk en door gebruik te maken van thuiszorg. Naarmate de zorgvraag toeneemt komen andere mogelijkheden in beeld. Als de combinatie mantelzorg met thuiszorg niet langer volstaat komt een plek in een zorginstelling aan de orde, via de Wet langdurige zorg (Wlz). Op het moment dat een oudere verhuist naar een zorginstelling verandert ook de rol van de mantelzorger. Maar die rol is in veel zorginstellingen nog niet duidelijk gedefinieerd. Radar heeft onderzocht welke toegevoegde waarde mantelzorgers kunnen hebben in de intramurale setting van een zorginstelling.

Wederzijdse verwachtingen

We zien dat steeds meer mantelzorgers in Nederland allerlei dingen blijven regelen nadat iemand naar een zorginstelling verhuist. Vooralsnog zijn dat vooral praktische zaken zoals de was doen of begeleiding bij een kappersbezoek. Dat wordt dan ook wel besproken en vastgelegd. Maar mantelzorgers kunnen nog zo veel meer betekenen. Wat verwachten mantelzorgers van een zorginstelling? En wat verwachten zorginstellingen van hun kant?

Afstemming formele en informele zorg

Wij onderzochten de vraag hoe de formele en informele zorg en ondersteuning optimaal op elkaar is af te stemmen. Interessant voor een zorginstelling en haar bewoners, maar zeer zeker ook van waarde in de bredere discussie over de toenemende rol van de mantelzorg. We konden op basis van interviews met familieleden, cliënten, verzorgenden en leidinggevenden een goed beeld schetsen van wat er speelt op de verschillende niveaus. Tegelijkertijd bracht het onderzoek het thema ‘mantelzorg’ bij alle partijen stevig op de agenda. Natuurlijk hebben we landelijk ook gekeken naar best practices. Het onderzoek heeft uiteindelijk geleid tot een implementatieplan voor het mantelzorgbeleid van een specifieke zorginstelling, maar bevat ook tal van interessante, generieke uitkomsten en conclusies.

Geld niet centraal

De eerste gedachte die opkomt in geval van mantelzorg binnen zorginstellingen is vaak kostenbesparing. Dat is gebaseerd op de veronderstelling dat als mantelzorgers meer gaan doen in zorginstellingen er minder verzorgend personeel nodig is en de kosten omlaag kunnen. Maar dat vormt geen prioriteit bij de rol van mantelzorgers in zorginstellingen. Diverse onderzoeken, zoals de eindrapportage van ‘In voor mantelzorg’ (december 2015) tonen aan dat mantelzorgers en professionele zorg van elkaars expertises kunnen leren om zodoende gezamenlijk kwalitatief betere zorg aan cliënten te leveren. Weliswaar kunnen mantelzorgers daarbij mogelijk enkele taken overnemen van zorgprofessionals, maar die zijn op hun beurt ook weer extra tijd kwijt aan onder meer extra afstemming en de verwerving van aanvullende vaardigheden.

Toegevoegde waarde van mantelzorgers

Uit gesprekken met onder meer bewoners, mantelzorgers, zorgprofessionals en management blijkt dat de ondersteuning die mantelzorgers kunnen bieden van grote toegevoegde waarde is. Mantelzorgers weten vaak als geen ander wat een cliënt nodig heeft en prettig vindt. Zij dragen op die manier bij aan de kwaliteit van leven van de bewoner. Natuurlijk speelt hierbij de relatie tussen mantelzorger en bewoner een belangrijke rol.

“Mijn moeder is de laatste tijd erg onrustig. Omdat ze dementerend is, kan ze zich niet goed meer uiten. De verzorging wist hier ook niet altijd raad mee. Nu ga ik af te toe naast haar zitten breien. Daar wordt ze rustig van.”

 

Conclusies en aanbevelingen

Op basis van ons onderzoek hebben we diverse conclusies en aanbevelingen geformuleerd. Onder meer over de uitwisseling van informatie tussen betrokkenen uit het informele netwerk en de formele zorg. Dat moet leiden tot de best mogelijke ondersteuning voor bewoners. We hebben het dan bijvoorbeeld over bespreking van het ziekteverloop, maar ook over hoe bewoners thuis gewend waren hun dag in te delen. Daarvoor is een intensievere dialoog nodig tussen verzorging en informeel netwerk.

Van onderzoek naar implementatie

In dit geval hebben we de uitkomsten van het onderzoek gebruikt om een beleidsplan voor de betreffende zorginstelling op te stellen, met concrete implementatievoorstellen. Gedurende het proces hebben we met Radar als team samengewerkt met onze opdrachtgever. Ons gezamenlijk doel was om versterking, verbinding en verlichting te realiseren voor bewoners, mantelzorgers én professionele zorg.

Meer weten?

Voor meer informatie over mantelzorgbeleid of een betere afstemming van formele en informele zorg? Neem contact op met adviseurs Klaske Gonlag (k.gonlag@radaradvies.nl) en Tamar Hoefsloot (t.hoefsloot@radaradvies.nl).