Op eigen benen na jeugdzorg. De noodzaak van integraal werken

Tim is bijna 18. Sinds zijn 11e heeft hij in verschillende (gesloten) jeugdzorginstellingen gewoond. Na zijn 18e verjaardag mag dat niet meer, omdat dan de machtiging voor gesloten jeugdzorg vervalt. Een nieuwe woonplek heeft hij nog niet. En ook geen werk en inkomen. Een opleiding heeft hij nog niet afgerond en hij is verslaafd.

Integrale aanpak

Zoals Tim zijn er meer jongeren, die na hun verblijf in een jeugdzorginstelling of justitiële instelling weer een leven moeten zien op te bouwen. Juist in die kritieke periode ontbreekt het vaak aan goede begeleiding, waardoor jongeren opnieuw in de problemen kunnen raken. De regio Rivierenland ontwikkelt een integrale aanpak om de overgang vanuit een jeugdzorginstelling naar het gewone leven te verbeteren. Veel gemeenten onderzoeken hoe zij deze doelgroep jongvolwassenen in beeld kunnen krijgen én houden.

Onvoldoende nazorg

Onderzoek van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving en de Vrije Universiteit Amsterdam laat zien dat volwassenen die in het verleden in een justitiële jeugdinrichting verbleven (op civielrechtelijke basis of op basis van een PIJ-maatregel), meer problemen hebben met gezondheid, relaties, werk en huisvesting. Ook blijkt dat 1 op de 3 heeft gezworven na vertrek uit de instelling. De deelnemers aan het onderzoek gaven bovendien aan dat zij weinig tot geen nazorg ontvingen. Hun advies: bereid kinderen in instellingen veel beter voor op de arbeidsmarkt en een zelfstandig leven.

Praktijkateliers

Gemeenten en aanbieders in Rivierenland werken samen in zogenaamde praktijkateliers om de overdracht te verbeteren van intensieve zorg (jeugdzorg, jeugd geestelijke gezondheidszorg en/of zorg voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking) naar ondersteuning dicht bij huis. Daarbij gaat het niet alleen om de inzet van hulpverlening, maar (juist) ook om ondersteuning op terreinen als wonen, werk, onderwijs, financiën en de opbouw van een sociaal netwerk. Uitvoerend professionals van uiteenlopende organisaties denken in deze praktijkateliers na over de ondersteuning na jeugdzorg, mede aan de hand van situaties zoals die van Tim.

Warme overdracht

Wat is de rol van jongeren en hun familie en vrienden, wat kunnen zij zelf organiseren? Wat is een ‘warme overdracht’ en hoe is die te realiseren? Ook andere gemeenten zien de noodzaak van een specifiek aanbod voor deze jongeren. Motiverender, flexibeler, beter aansluitend op de belevingswereld van de jongeren.

Contractsturing

Dit klinkt logisch, maar de praktijk is anders. Een goede overdracht van een casus hangt nog te vaak af van de inzet en het netwerk van de betrokken professionals. Een structurele aanpak ontbreekt. In Rivierenland werken professionals van uiteenlopende organisaties intensief samen aan verbetering van de ondersteuning na jeugdzorg. Hierdoor ontstaat een integrale aanpak die een oplossing oplevert voor de dilemma’s in situaties vergelijkbaar met die van Tim. Gemeenten verkennen de mogelijkheden van contractsturing om jongeren ‘bij de les’ te houden. Jongeren zetten daarbij dan hun handtekening om op basis van de gemaakte afspraken voorwaardelijke hulpverlening te ontvangen.

Uitdaging voor gemeenten

Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de zorg aan jongeren zoals Tim. Daar ligt dan ook de uitdaging om integrale en passende ondersteuning te organiseren voor jongeren die terugkeren in de gemeente na een verblijf in een jeugdzorginstelling.

Wilt u eens vrijblijvend van gedachten wisselen over de mogelijkheden tot een integrale aanpak en een warme overdracht? Mara Frank (m.frank@radaradvies.nl) en Ferdinand Oort (f.oort@radaradvies.nl) van RadarAdvies zijn deskundig op het terrein van nazorg na jeugdzorg en zijn graag bereid de mogelijkheden en kansen ook met u door te nemen.