Afwegingskader voor wijkteams bij vaststellen jeugdhulp

Het Samenwerkend Toezicht Jeugd beveelt in haar recente rapportage (april 2015) aan dat ‘wijkteams gebruik maken van een afwegingskader bij het vaststellen van passende specialistische jeugdhulp’. Stade Advies hielp de 7 gemeenten in FoodValley met zo’n afwegingskader, waarbij aan het aanbod een zorgzwaarte is toegekend. Het afwegingskader is vertaald naar een handige digitale portal die professionals stapsgewijs van vraag naar aanbod leidt. Inclusief een korte omschrijving van het aanbod met bijbehorende adresgegevens en website van de aanbieder, een mail-functionaliteit, de bijbehorende productcodes, een ondersteuningsplan en beschikking. Alles eenvoudig vanuit de digitale portal te gebruiken.

Decentralisatie of meer dan dat?

De decentralisatie van de jeugdzorg is in feite de overheveling van taken en verantwoordelijkheden van hogere bestuurslagen en zorgverzekeraars naar de gemeenten. Het reeds bestaande aanbod wordt ingekocht, de ingekochte producten worden gecodeerd en getarifeerd en opgenomen in het productenboek. De uitvoerders in de front-office ontvangen dit 1 op 1, zodat zij daar weten van welke ingekochte producten zij gebruik kunnen maken. Een lijst met links naar de websites van de zorgaanbieders biedt zo nodig nog extra informatie. Mogelijk dat hiervoor, met wat aanpassingen, een oude sociale kaart van het voormalige Bureau Jeugdzorg/CIZ en een productenboek van een andere gemeente zijn te gebruiken. Het levert korte slagen op en het faciliteren is geregeld. Maar feitelijk is het oude systeem overgenomen zoals dat onder de wet op de jeugdzorg draaide.

Meer dan dat!

Maar naast de overheveling van taken en verantwoordelijkheden beoogt de decentralisatieopgave tevens een aantal doelen. Een van de belangrijkste doelen is dat er in het jeugddomein een verschuiving moet plaatsvinden van zwaardere (dure) zorg naar kortere (goedkopere) zorg. Deze verschuiving is meer dan simpelweg een deel van de duurdere zorg te saneren en/of te substitueren naar lichtere zorgvarianten. Het aanbod moet aansluiten op de vraag vanuit een stevig gefundeerde frontoffice en zorgtoeleiding die (op termijn) substantieel verschilt met die van het voormalige jeugdzorgstelsel. De ambitie om dit te bereiken is verwoord, nu gaat het er om het in de praktijk waar te maken. Een ordeningsprincipe op zorgzwaarte(n) kan bijdragen aan deze veranderingen door de professional aan de hand te nemen van vraag naar aanbod.

Front-office bepaalt noodzakelijke ondersteuning op basis van zorgzwaarte

De professionals in de front-office bepalen samen met ouders/opvoeders/jeugdige of ondersteuning noodzakelijk en zo ja welke. Bij sprake van zorgtoeleiding ligt daar de eerste veranderopgave vanuit de doelen die de decentralisatie van de jeugdzorg beoogt. In het “oude” jeugdzorgstelsel is sprake van een grote mate van aanbodgestuurde zorg in plaats van vraaggestuurde zorg. Scherp en simpel gesteld: vanuit het recht op zorg uitzoeken welk aanbod er is en dat verzilveren. In de regio FoodValley is de inzet om tot meer vraaggestuurde zorg te komen. Dat gebeurt onder meer door aan de bestaande zorg een zorgzwaarte toe te kennen die zichtbaar kan maken of er daadwerkelijk een verschuiving (zie schema) plaatsvindt van zwaardere naar lichtere zorgvarianten. De percentages in het schema zijn indicatief.

Zorgzwaarte op papier toekennen (op basis van interventieniveaus) is op dit moment grotendeels (voorlopig) gerealiseerd voor het voormalige provinciale aanbod. Vanuit deze zorgzwaarte kunnen lokale professionals hun keuze beter maken dan voorheen, omdat de match tussen vraag en aanbod goed is. Voor j-ggz zijn (voorlopig) 2 zorgzwaarten toegekend, die zijn gekoppeld aan basis- en specialistische (j-)ggz. Voor de J-VB is ook (voorlopig) een zorgzwaarte toegekend op basis van de systematiek van deze sector.

Indelen op basis van interventieniveaus

De eerder genoemde aspecten zijn een belangrijke leidraad om de inhoud en vormgeving van de zorgtoeleiding te bepalen. Inspiratie daarvoor werd opgedaan in Drenthe en Friesland. De regio FoodValley heeft de jeugdhulp vervolgens ingedeeld in 7 interventieniveaus om te bepalen welk deel van de jeugdhulp vrij toegankelijk is en welke niet. De lokale zorg valt onder de eerste 3 interventieniveaus, het regionale aanbod onder de overige 4 niveaus. Achter elk interventieniveau is sprake van een hoofdcategorie die overeenkomt met de landelijke vereisten aangaande de initiële uitvraag zorgaanbod/CBS omschrijving. Daarachter zijn de producten geplaatst. Eind 2014 is een eerste uitvraag gedaan aan de zorgaanbieders J en O, met het verzoek om hun ambulante aanbod in te delen in een interventieniveau op basis van (summiere) criteria. En de gemeente(n) hebben het J-ggz aanbod en J-VB aanbod op basis van (voorlopige) interventieniveaus ingedeeld. Daarbij is een match gemaakt tussen het vraaggerelateerde deel voor lokale professionals en het bedrijfsvoeringdeel waarbij aan de productcodes een interventieniveau (4 t/m 7) is toegevoegd.

De inkoop en verrekening

Het kader voor de inkoop van jeugdzorg in 2015 was het Regionaal Transitie Arrangement. Hierin is onder meer vastgelegd hoe de gemeenten bij de overgang naar de Jeugwet de continuïteit van zorg voor jeugdigen waarborgen. Dit heeft in FoodValley geresulteerd in de inkoop van zorg bij ruim 100 aanbieders vanuit de sectoren J en O, J-ggz en J-VB. Om deze ingekochte zorg te kunnen verrekenen is een administratief systeem ingericht. Voor de sectoren j-ggz en J-VB (voor het deel dat onder de jeugdwet valt) is daarin de bestaande systematiek van gecodeerde en getarifeerde zorg overgenomen, voor J en O is de productindeling zoals het Ministerie dat aangeeft. Al deze producten, codes en tarieven zijn onderdeel van het productenboek, zodat op basis van een zorgverleningsbesluit een beschikking wordt gestuurd met een bijpassende factuur en verrekening kan plaatsvinden. Dit is grotendeels ondergebracht in het operationeel gemaakte afwegingskader.

Volgende stappen

Er ligt nu een fundament voor een afgewogen zorgtoeleiding. Dat biedt een basis voor verdere doorontwikkeling naar bijvoorbeeld een inzichtelijke kostensystematiek voor lokale professionals, op basis van bandbreedten gekoppeld aan zorgzwaarte(n). Ook zijn er mogelijkheden om de PGB (tarieven) hier aan te koppelen. Verrassend genoeg is er veel behoefte bij lokale professionals (ontstaan) om meer zicht te krijgen op de kosten van het in te zetten aanbod.

Meer weten over het afwegingskader en zorgzwaarten. Neem contact op met Rudy Bonnet – r.bonnet@stade.nl.