Praktijkondersteuner Jeugd GGZ in Lopik bouwt dagelijks bruggen tussen huisarts en gemeente

De gemeente Lopik was een van de eerste gemeenten die het functioneren van de sociale (wijk)teams heeft laten evalueren. RadarAdvies kwam in de aan die evaluatie gekoppelde eindrapportage onder meer met een top tien van ontwikkelpunten. Een advies was bijvoorbeeld om specialistische expertise dichtbij en lokaal beschikbaar te maken. Het is interessant om eens onder de loep te nemen hoe de gemeente vervolgens met die aanbeveling aan de slag is gegaan.

Praktijkondersteuner Jeugd GGZ

‘Ga naar buiten en zorg dat inwoners zo snel mogelijk hulp krijgen van deskundige professionals, om zodoende onnodige doorverwijzingen te voorkomen,’ luidde een deel van het advies. Het Breed Sociaal Loket Lopik heeft daarop een praktijkondersteuner Jeugd Geestelijke Gezondheidszorg (PO Jeugd GGZ) aangesteld. Deze relatief nieuwe functie zien we in steeds meer gemeenten opduiken, maar in Lopik is de financiering en logistiek tamelijk uniek te noemen. Daar is de praktijkondersteuner weliswaar in dienst van de gemeente, maar zij heeft tegelijkertijd een plek in het medisch centrum, dicht bij de huisartsen en de jeugdarts van de GGD.

Aanleiding

In Lopik bleken Breed Sociaal Loket, huisartsen en medisch specialisten gezamenlijk zo’n 10% meer door te verwijzen naar de Jeugd GGZ dan in de omringende gemeenten. Daarnaast kwamen lang niet alle doorverwijzingen op de goede plek terecht, door wachttijden of te grote reisafstanden. Er moest duidelijk iets gebeuren om de zorg dichter bij huis, sneller en gerichter te gaan organiseren. De gemeente Lopik, de huisartsen en de jeugdarts van de GGD hebben toen gezamenlijk het initiatief genomen om te starten met een PO Jeugd GGZ. Enerzijds voorkomt de praktijkondersteuner onnodige escalaties door kinderen snel, dichtbij en licht te behandelen. Anderzijds heeft de PO Jeugd GGZ meer tijd om te kijken wat er precies aan de hand is met een kind, waardoor een eventueel noodzakelijke doorverwijzing efficiënter voorloopt. Waarmee die taken alvast niet (langer) bij huis- en jeugdarts liggen.

Wat is de positie van PO Jeugd GGZ in Lopik

De praktijkondersteuner:

• is in Lopik in dienst van het sociaal (wijk)team van de gemeente Lopik;
• vormt een mooie brug tussen huisartsen en sociaal wijkteam doordat jeugd- én huisartsen ernaar kunnen verwijzen;
• werkt vanuit het gezondheidscentrum, maar kan ook spreekuren doen in de andere huisartsenpraktijken. Waarmee de zorg letterlijk dicht bij huis blijft.

Meerwaarde in de praktijk

Er zijn talloze praktijkvoorbeelden te noemen die de meerwaarde laten zien van de PO Jeugd GGZ en de aansluiting met het Breed Sociaal Loket.

-

Een meisje van 10 komt bij de jeugdarts met klachten over buikpijn en misselijkheid. Tijdens het consult blijken de klachten voort te komen uit spanning. De jeugdarts verwijst het meisje naar de PO Jeugd GGZ. Daar leert het meisje haar klachten herkennen en ontdekt ze dat ze vooral last heeft op dagen met gymles. De PO Jeugd GGZ geeft haar oefeningen en na een aantal gesprekken zijn de klachten zodanig verminderd dat geen behandeling meer nodig is. Zonder de PO Jeugd GGZ zou het meisje zijn doorverwezen naar een gespecialiseerde GGZ instelling, waarschijnlijk met wachtlijst en buiten het dorp. Nu kon ze direct, dicht bij huis terecht.

-

Een jongen van 17 is vastgelopen met zijn studie en komt via de huisarts bij de PO Jeugd GGZ terecht. De jongen blijkt ook moeite te hebben om zijn emoties te uiten. Na een aantal gesprekken vertrouwt hij de PO Jeugd GGZ toe dat hij last heeft van stemmingsklachten. De naar aanleiding daarvan afgenomen CDI (Children’s Depression Inventory) toont een verhoogde depressie. Er volgt direct doorverwijzing naar de 2e lijn. Dat adequate ingrijpen komt voort uit de extra expertise en tijd die de PO Jeugd GGZ heeft.

De eerste ervaringen van inwoners en betrokken hulpverleners

De kinderen en hun ouders zijn erg enthousiast over de PO: snel beschikbare, goede zorg, dicht bij huis. En als na een aantal gesprekken toch meer hulp of diagnostiek nodig blijkt, is een doorverwijzing snel geregeld. De PO Jeugd GGZ staat in direct contact met het Breed Sociaal Loket, dat zo nodig een beschikking voor doorverwijzing kan afgeven. Dat zorgt voor snellere doorverwijzingen en dus betere hulp voor het kind, zonder dat het Breed Sociaal Loket de regie verliest. Bovendien krijgt de gemeente meer grip op de doorverwijzingen en hoeven de huisartsen daar verder niet mee belast te worden. Ook de huisartsen zijn erg tevreden.

Een prettig bijverschijnsel is dat de PO Jeugd GGZ ook de samenwerking tussen de jeugd- en huisartsen, het Breed Sociaal Loket en de lokale psychologen heeft verbeterd. De lijntjes zijn korter, overleg gaat makkelijker en iedereen weet elkaar goed te vinden.

Leerpunten

De ervaringen van het afgelopen jaar hebben ook allerlei leerzame inzichten opgeleverd. Vanuit Lopik willen de betrokkenen de belangrijkste daarvan graag op een rijtje zetten:

1. 1.    Ga samen op zoek naar de juiste persoon en werf gezamenlijk

De eerste ideeën voor een PO Jeugd GGZ zijn ontstaan tijdens het kwartaaloverleg van huis- en jeugdartsen. Daar zijn de juiste rol, taken en verantwoordelijkheden voor die functie intensief besproken en uitgewerkt. Hierdoor was de brug al gebouwd en die werd alleen maar steviger tijdens de gezamenlijke werving voor een geschikte kandidaat. Het zorgde vanaf het begin voor een breed draagvlak.

Tip: Trek tijdens het hele traject  samen op, bij de formulering van de competenties en vervolgens bij de werving van kandidaten.

1. 2.    Vertrouwen komt te voet en gaat te paard

Neem de tijd om elkaar te leren kennen. De praktijkondersteuner heeft in Lopik veel geïnvesteerd om het vertrouwen te winnen van huisartsen én gemeente. Door die tijdsinvestering ontstaat er wederzijds vertrouwen, waardoor huis- en jeugdartsen en het Breed Sociaal Loket zaken makkelijker konden loslaten en overdragen.

1. 3.    PO Jeugd GGZ verbindt sociaal domein en medische wereld

De PO Jeugd GGZ verbindt de medische wereld met het medisch model en sociaal domein binnen de gemeentelijke organisatie. Het is niet zo erg om een andere taal te spreken, zolang je elkaar maar begrijpt. Iedereen wil uiteindelijk namelijk hetzelfde: zo goed mogelijke zorg voor de jeugd. Dankzij het werken met de PO Jeugd begrijpt iedereen elkaar niet alleen, maar vullen ze elkaar ook steeds meer aan. Sommige zaken zijn beter ondergebracht bij de gemeente, andere juist weer bij een huisarts. De PO Jeugd GGZ staat soms letterlijk tussen deze twee werelden in en kan zodoende de vertaling goed maken.

1. 4.    Zoek letterlijk de nabijheid op

Zorg dat de PO Jeugd GGZ makkelijk te vinden is. In Lopik betekent dat een plekje in het medisch centrum en ook nog bij een huisartsenpraktijk in het dorp Benschop, dat bij de gemeente hoort. De huisarts loopt eenvoudig bij de PO Jeugd GGZ binnen en omgekeerd kunnen patiënten van de huisarts ook meteen ‘even naar boven lopen’. Dat maakt de nabijheid en directe beschikbaarheid letterlijk voelbaar. Voor de inwoners leidt dat tot zo min mogelijk ‘ruis’ tussen de verschillende hulpverleners die in het gezin aan het werk zijn.

Marjon Breed, RadarAdvies

Judith Godijn, teamleider Breed Sociaal Loket Lopik