Veilige en legale werkplekken voor sekswerkers

Sekswerkers zijn ‘slachtoffer’ ofwel ‘gevaar’, met bijbehorende fixatie op redden, controle en repressie. Verplichte registratie van sekswerkers leidt tot onveiligheid, want het leidt tot meer stigma, discriminatie en illegaliteit. Sluiting van tippelzones heeft eenzelfde negatief effect. Een meer emancipatoire benadering leidt aantoonbaar tot een veiligere werkomgeving, betogen Mischa Tydeman, Mi Jung van der Velde, Marjan Wijers en Lilianne Ploumen.

Sekswerk biedt economische zelfstandigheid

Sekswerk is werk. Het is een legaal beroep. Het biedt economische zelfstandigheid. Net als bij ander werk, kiezen mensen om allerlei redenen voor sekswerk. Onterecht worden in het politieke debat mensenhandel en legaal sekswerk met elkaar verbonden. Mede hierdoor is lokaal beleid voor locatiegebonden sekswerk – en tippelzones in het bijzonder – steeds restrictiever geworden. Restrictief beleid ziet met name op de sluiting van tippelzones of het invoeren van een registratieplicht voor sekswerkers.

Bestuurders handelen nogal eens vanuit de idee dat een veilige tippelzone drugsgebruik en een marginaal bestaan in stand zou houden. Maar sekswerkers hebben meer aan de-stigmatisering en steun dan aan moralisme en verboden. Dat blijkt ook uit veel nationaal en internationaal onderzoek van onder meer Amnesty International.

Door sluiting van tippelzones staat veiligheid onder druk

Van de negen tippelzones in ons land zijn er inmiddels zeven gesloten. Door de sluiting van tippelzones staat de ‘agency’ en de veiligheid van straatsekswerkers ernstig onder druk. Uit een evaluatie van de tippelzone in Nijmegen uit 2018, uitgevoerd door Bureau Beke, valt te lezen dat straatsekswerkers die buiten de tippelzone werkten, zich niet veilig voelden en dat zij met enige regelmaat buiten de baan werden beroofd, mishandeld of opgelicht. Risico’s buiten de baan zijn bijvoorbeeld mishandeling, beroving en verkrachting.

In Utrecht is de tippelzone gesloten, ondanks dat ook tegenstanders erkenden dat de tippelzone deed waarvoor hij bedoeld was: creëren van een relatief veilige omgeving en beperken van overlast. De Utrechtse straatsekswerkers hebben de sluiting van de zone als traumatisch ervaren, aldus een bericht van de NOS van 8 februari 2023.

Verplichte registratie brengt schade toe

Het kabinet heeft de Wet regulering sekswerk (Wrs) en Wet gemeentelijk toezicht seksbedrijven (Wgts) in voorbereiding. Beide voorstellen hebben mede tot doel om sekswerkers te beschermen en mensenhandel te bestrijden. Als instrument om dit doel te bereiken wordt echter verplichte registratie van sekswerkers voorgesteld. Dit instrument is om meerdere redenen ongeschikt. Om misverstanden te voorkomen: voor wie hulp wil, moet die er zijn, net als voor alle andere burgers. En uiteraard moet mensenhandel bestreden worden, maar dit mag niet leiden tot toename van andere vormen van geweld tegen sekswerkers. Restrictief beleid schiet het doel van bestrijding van mensenhandel voorbij en heeft een averechts effect. Met name verplichte registratie brengt meer schade toe dan bescherming aan de positie van sekswerkers.

De helft van de gemeenten heeft nog geen beleid voor sekswerk, dus dit is een goed moment om samen met sekswerkers nieuw beleid in te richten. Zoals alle beroepsbeoefenaren hebben sekswerkers het recht hun werk legaal en veilig te kunnen doen, met waarborging van fundamentele rechten. Het beleid van gemeenten moet daarom gericht zijn op toegang tot veilige en legale werkplekken, passende gezondheidszorg en hulpverlening met bescherming tegen mensenhandel, uitbuiting en geweld.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 13, 7 juli 2023(inlog)