Ontslag ambtenaar levert weinig op

Leefbaar Rotterdam denkt jaarlijks 50 miljoen euro te kunnen bezuinigen op beleidsambtenaren, zo meldt de politieke partij in haar verkiezingsprogramma. In Utrecht denkt GroenLinks jaarlijks 10 miljoen euro te kunnen besparen op het ambtelijk apparaat. In het veel kleinere Haaksbergen (zie kader) acht het college van burgemeester en wethouders een besparing van zeker 1,5 miljoen euro haalbaar door met minder personeel te gaan werken. Gezien de noodzakelijk geachte omvang – gedacht wordt aan een reductie van 20 procent – worden gedwongen ontslagen er niet uitgesloten.

Volgens Paul Hofstra, directeur van de Rekenkamer Rotterdam, moeten veel van de in de verkiezingsprogramma’s genoemde bedragen met een behoorlijke korrel zout worden genomen. Voor het gemak vergeten politieke partijen volgens hem dat gedwongen ontslagen op de korte termijn netto weinig opleveren. ‘Een ambtenaar heeft ook recht op enig wachtgeld’, zegt hij. ‘Enige terughoudendheid over wat een ontslagronde voor de eerstvolgende begrotingen oplevert, is daarom op zijn plaats.’

Als een overheidsinstelling een ontslagbesluit neemt en er is geen sprake van verwijtbaar werkloos worden, heeft een ambtenaar recht op een ww-uitkering – in 2001 in de plaats gekomen voor de wachtgeldregeling. In veel gevallen heeft hij bovendien recht op een bovenwettelijke uitkering.

Risico

Lagere overheden zijn volgens Ruud Kuin van de vakbond Abvakabo Fnv ‘eigen risicodrager’ voor de ww. Met andere woorden, de werkgever dient bij het ontslag van een ambtenaar zelf de ww-uitkering te bekostigen en daarnaast ook nog eens de bovenwettelijke uitkering – de aanvullende uitkering en de aansluitende uitkering. De aansluitende uitkering voor gemeenteambtenaren is een vergoeding die volgt op de ww-periode.

Die periode varieert van drie tot maximaal 38 maanden. De eerste twee maanden bedraagt de ww-uitkering 75 procent van het laatst verdiende salaris. Vervolgens bedraagt de ww-uitkering 70 procent van het laatst verdiende salaris. Een ambtenaar die na deze periode nog geen ander werk heeft gevonden, komt in aanmerking voor een nawettelijke uitkering. De hoogte daarvan hangt weer af van leeftijd en aantal dienstjaren. Een na-wettelijke uitkering kan soms nog jaren doorlopen. ‘Dus ontslag levert niet direct veel op’, zegt ook Kuin. Wat ontslag van een ambtenaar een gemeente gemiddeld kost, is volgens een woordvoerster van de VNG niet bij benadering te zeggen. ‘Sinds kort hebben de gemeenten ook een reïntegratieplicht. Het hangt er maar net van af hoe snel een medewerker een nieuwe baan heeft’, zegt ze. ‘Als dat vlot gaat, kost het gauw een stuk minder.’

Haaksbergen dreigt met ontslag
Het college van B en W van Haaksbergen wil het aantal ambtenaren met bijna een kwart verminderen. Gedwongen ontslagen zijn ‘wellicht onvermijdelijk’, De gemeente verwacht 3,3 miljoen euro te moeten bezuinigen in 2012. Dat bedrag loopt op tot 4,8 miljoen euro in 2014. Via subsidiebeperking, versobering van de beleidsuitvoering, verhoging van de lokale lasten en substantiële inkrimping van de organisatie denkt het college dit te bereiken. Er zijn wat betreft het snijden in de personeelsomvang drie krimpscenario’s: 7,5 procent (14 fte), 15 procent (28 fte) en 22,5 procent (42 fte). In harde euro’s gaat het om een besparing van ruim een half miljoen tot 1,7 miljoen euro. Het college waarschuwt dat het voorzichtigste scenario nog geen reëel sluitende (meerjaren) begroting oplevert. Dat doel wordt pas bereikt bij een bezuiniging van 23,5 procent over de volle breedte, met dien verstande dat ‘dan alles moet worden gehaald.’ Een krimp van de 186 fte tellende organisatie met 15 tot 20 procent acht het college niet ondenkbaar, waarbij mogelijk gedwongen ontslagen aan de orde zullen komen. Verder stelt het college dat ‘de tijd vraagt om sobere afvloeiingsregelingen.’