Zonder huis kun je ook niet thuis blijven

Nederlanders blijven massaal thuis. Maar waar moeten dak- en thuislozen heen tijdens de coronacrisis? Die vraag stellen belangengroepen aan de kaak. In onder andere Utrecht en Den Haag zijn al voorzieningen getroffen. Vooralsnog is het coronavirus daar nog niet onder daklozen geconstateerd.

24-uurs opvang
De oproep om zoveel mogelijk 'thuis' te blijven is wrang voor mensen die geen huis hebben. Dat vindt belangenorganisatie Amsterdam City Rights (ACR), die pleit voor 24-uurs opvang voor daklozen in plaats van alleen nachtopvang. Want overdag moeten daklozen vaak toch weer de straat op. En dat brengt niet alleen hen zelf in gevaar, maar heel Amsterdam, aldus Annette Kouwenhoven van ACR: 'Als het virus zich gaat verspreiden, is het gewoon geen goed idee dat mensen iedere dag de straat op gestuurd worden.'

Bibliotheek
Burgemeester Halsema riep Amsterdammers in een brief op om zo veel mogelijk thuis te blijven. 'Maar in die brief stond niks over dak- en thuislozen', zegt Kouwenhoven. Terwijl die groep wel de nadelen van de maatregelen ondervindt. Veel daklozen vinden bijvoorbeeld een veilige, schone plek om de dag door te brengen en van het toilet gebruik te maken in de OBA (Openbare Bibliotheek Amsterdam). Maar die is vanwege corona-maatregelen gesloten.

Hygiëne
Ook Stichting Zwerfjongeren maakt zich zorgen: 'Deze crisis drukt ons met de neus op de feiten: voor een grote groep jongeren is het niet vanzelfsprekend om je thuis terug te kunnen trekken', zegt programmamanager Marleen van der Kolk. Ze roept gemeenten op om, nu openbare gelegenheden zijn gesloten, plekken te regelen waar dak- en thuisloze jongeren voor hun persoonlijke hygiëne kunnen zorgen. 'Er wordt in deze crisisaanpak te makkelijk geredeneerd vanuit mensen die een dak boven hun hoofd hebben.'

Risicogroep
In de context van het coronavirus moeten daklozen dan ook, net als zieke mensen en ouderen, tot de risicogroep gerekend worden. Daarvoor pleit onder andere Melanie Schmitt, voorzitter van platform Housing First Nederland. Daklozen slapen in de maatschappelijke opvang vaak met veel tegelijk op een kamer en delen douches, verklaart ze in een podcast. In die situatie is het lastig om de landelijke corona-richtlijnen te volgen. Voor minstens veertigduizend mensen in Nederland is het advies van de regering om thuis te blijven dus geen optie, aldus Schmitt.

Speciaal pand
Jan van Zanen, burgemeester van Utrecht en voorzitter van de Veiligheidsregio Utrecht, liet maandag aan de Utrechtse gemeenteraad weten dat er in de stad een speciaal pand is ingericht voor dak- en thuislozen die besmet zijn geraakt met het coronavirus. Die worden daar opgevangen en verzorgd. Sociaal-medische spreekuren gaan door, zodat besmettingen daadwerkelijk opgemerkt worden. Op het moment van schrijven zijn er nog geen daklozen met een coronabesmetting aan het licht gekomen.

Extra locaties
Ook in Den Haag worden daklozen met ziekteverschijnselen apart opgevangen. De dagopvang voor daklozen blijft open, maar mensen worden zoveel mogelijk gespreid over verschillende locaties. Daarom zijn twee extra locaties geopend die normaal alleen als winteropvang gebruikt worden, wanneer de gevoelstemperatuur 's nachts onder nul is. Op de eerste locatie kunnen dertig mensen terecht voor 24-uurs opvang, op de tweede locatie kunnen nog eens dertig mensen 's nachts opgevangen worden. Vooralsnog zijn er in Den Haag geen coronabesmettingen onder daklozen geconstateerd.

Kerntaak
Ook in de Pauluskerk in Rotterdam, waar veel daklozen overdag verblijven, zijn maatregelen getroffen. 'Sinds vorige week donderdag zijn wij terug gegaan naar onze kerntaak: opvang, zorg en hulp voor de meest kwetsbare mensen in de stad', vertelt woordvoerder Ester Segers. Daarom zijn alle activiteiten die daaraan niet direct bijdragen, zoals rondleidingen, de taal-, muziek- en tekenlessen en de zondagse kerkdienst, geschrapt. Ook worden mensen met koorts niet binnen gelaten. Die mensen worden direct doorverwezen naar een arts van de medische dienst in de Pauluskerk. Dat is tot nu toe nog niet voorgekomen.

Spreiding
Het Open Huis van de Pauluskerk, waar mensen kunnen eten, drinken of de was doen, blijft open. Maar waar iedereen normaal gesproken altijd in en uit mag lopen, gaan de deuren nu maar één keer per anderhalf uur open. Bovendien mogen er niet meer dan dertig mensen tegelijk in het Open Huis zijn, zodat ze genoeg afstand van elkaar kunnen houden. Daarbij wordt voorrang gegeven aan daklozen, die kunnen immers niet naar huis. Ook wordt brood nu de hele dag door uitgedeeld in plaats van drie keer per dag, om voor zo veel mogelijk spreiding te zorgen. 'Mensen reageren heel goed op hoe we dit aanpakken. Het gaat vrij sereen', aldus Ester Segers.

Kleiner team
Wel moet de Pauluskerk het met een stuk minder vrijwilligers doen. Want vrijwilligers die ouder dan zeventig zijn, een kwetsbare gezondheid hebben of met iemand wonen die tot de risicogroep behoort, mogen tot en met 6 april niet in de Pauluskerk aan het werk. Maar omdat er ook veel activiteiten vervallen, brengt dat de dienstverlening niet in gevaar. Segers: 'We draaien met een kleiner team dan normaal, maar dat werkt prima nu.'