Ook lokale politiek wil humaner bijstandsbeleid

Niet alleen de landelijke, maar ook de lokale politiek roert zich in de discussie over het terugvorderen van de bijstand. Directe aanleiding is de kwestie in Wijdemeren, waar een vrouw 7.000 euro bijstand moet terugbetalen omdat haar moeder jarenlang en keer per week boodschappen voor haar deed. De SP in Bergen op Zoom roept het college op om samen met andere gemeenten en de VNG een lobby te starten voor een humaner beleid.

Doorgeslagen

Diverse Kamerfracties uitten vorige week hun onbegrip over het strenge bijstandsbeleid van Wijdemeren. Onder meer het CDA, D66 en SP stelden daarover Kamervragen aan staatssecretaris Bas van ’t Wout (SZW). Is de wet niet te ver doorgeslagen en moeten gemeenten niet meer beleidsvrijheid krijgen om individueel maatwerk te leveren, zo vragen de Kamerleden zich af.

 

Persoonlijke omstandigheden

Inmiddels hebben verschillende fracties in tal van gemeenten ook aan de bel getrokken bij hun colleges. Ze willen weten hoe het bijstandsbeleid in hun gemeente wordt uitgevoerd, en met name hoe wordt opgetreden tegen overtredingen en fraude. Rode draad is ook hier dat het beleid doorgeschoten lijkt te zijn en dat er ruimte moet komen voor meer humaner beleid, waarbij naar de persoonlijke omstandigheden van bijstandsgerechtigden moet worden gekeken.

 

Star

In Bergen op Zoom willen CDA, D66 en de SP weten hoe de handhaving van het bijstandsbeleid in hun gemeente wordt uitgevoerd. De SP noemt de terugvordering door Wijdemeren ‘een wrang voorbeeld hoe een overheid iemand in de schulden stort. Het star uitvoeren van de Participatiewet in Nederland vertoont vaak pijnlijke overeenkomsten met de kinderopvangtoeslagenaffaire.’ De fractie wil dat dat het college zich, samen met andere gemeenten en de VNG, zich hard gaat maken voor aanpassing van de Participatiewet ‘naar een meer humaner beleid’.  

 

Oogje toeknijpen

D66 wil van de verantwoordelijk wethouder weten welke regels de gemeenten hanteert in gevallen soortgelijk als in Wijdemeren. Is er een bijvoorbeeld een vrijstelling voor giften en wordt het regelmatig ontvangen van boodschappen, zonder dat te melden, als fraude aangemerkt. Ook wil de fractie weten of de gemeente in schrijnende gevallen een oogje toeknijpt. En of de gemeente naar de eventuele gevolgen van een terugvordering van de bijstand kijkt, zoals een toename van financiële problemen en een eventueel beroep op schuldhulpverlening.

 

Verwarring

‘Diverse uitkeringsgerechtigden verkeren naar aanleiding van deze zaak nu in verwarring’, stelt het de CDA-fractie van Bergen op Zoom in haar raadsvragen. ‘Ons bereiken vragen met als strekking: “Mag ik nog wel etenswaren die voor mij meegenomen worden aannemen? Vallen alle voedselpakketten die ik van de voedselbank krijg óók onder boodschappen? Ik eet elke vrijdag bij mijn ouders, telt dat ook? Ik heb de fiets van mijn kind verkocht op marktsplaats, omdat die fiets te klein is geworden, telt dat ook mee?” Onze burgers hebben recht op duidelijkheid. De fractie wil onder meer weten wat Bergen op Zoom onder inkomen verstaat en hoe bijstandsgerechtigden over hun plichten worden geïnformeerd.

 

Menselijke maat

De fractie van AltenaLokaal van het college van Altena weten hoe het in de gemeente staat met de menselijke maat in de Participatiewet. ‘Vindt u het redelijk dat mensen de tegenwaarde van een dergelijke gift zoals etenswaren, een pan soep en andere essentiële zaken moeten terugbetalen?’, aldus een van de vragen van de fractie. De fractie wil een overzicht over terugvorderingen van de bijstand over de jaren 2019 en 2020. De fractie wil weten of daarbij ook boetes worden uitgedeeld en of bij het terugvorderingsbeleid onderscheid wordt gemaakt van wie de gift afkomstig is, zoals familie en vrienden, de voedselbank, de kerk of andere maatschappelijke organisaties.

 

Waarschuwing

De PvdA in Gooise Meren vindt dat bij geconstateerde overtredingen altijd eerst een waarschuwing moet worden gegeven, voordat sancties worden opgelegd, zodat bijstandsgerechtigden de kans krijgen hun gedrag aan te passen. ‘Het gaat om (financieel) kwetsbare inwoners.’ ‘Een onmenselijke situatie’, vindt de fractie van D66 de actie van Wijdemeren. In Goes heeft het CDA in Goes heeft bij het college aan de bel getrokken. De fractie wil weten of dergelijke kwesties ook in Goes spelen en hoe daar dan mee wordt omgegaan. Het CDA wil ook van het college weten hoe het staat tegenover ‘financiële hulp aan mensen in de bijstand door familie, vrienden, bekenden en ook door de Diaconieën en het Leger des Heils in onze gemeente.’

 

Opnieuw bekijken

Na de ophef die naar aanleiding van de uitspraak van de rechter in Wijdemeren was ontstaan, liet de Wijdemeerse wethouder Rosalie van Rijn (sociaal domein, CDA) weten de zaak opnieuw te gaan bekijken. Dat is nog niet gebeurd, laat een woordvoerder van Wijdemeren woensdag desgevraagd weten. ‘Het dossier moet nog volledig worden gemaakt.’ De verwachting is dat het college zich op 19 januari over het dossier gaat buigen.

 

Fout of fraude

Verantwoordelijk staatssecretaris Van ’t Wout liet eind vorig jaar weten samen met gemeenten te gaan kijken naar manieren waarop gemeenten beter en meer maatwerk kunnen bieden. Hij vindt het belangrijk dat die menselijke maat centraal staat. ‘Want het is natuurlijk niet erg als je af en toe een gift of hulp van iemand ontvangt. Maar het is wat anders als iemand elke maand structureel steun ontvangt. Ook naar de mensen toe die geen hulp krijgen van vrienden of familie.’ De staatssecretaris liet tevens weten te vaak signalen te krijgen dat mensen in de problemen komen of als fraudeur worden aangemerkt. Hij gaat onderzoeken hoe het fraudebegrip in die wetgeving kan worden verankerd. In de socialezekerheidswetgeving wordt nu nog geen onderscheid gemaakt tussen een onbewuste fout en bewust frauderen.