Kwijtschelden eigen bijdrage Wmo is de ‘druppel’

Het rijk moet gemeenten op korte termijn volledig compenseren voor de Wmo-inkomsten die zij door de coronacrisis mislopen en voor de extra kosten die zij op de Wmo en op andere beleidsterreinen moeten maken. Een brandbrief van die strekking hebben veertien Zuid-Hollandse gemeenten naar de VNG gestuurd. Die moet met die boodschap naar ‘Den Haag’.

Substantiële inkomstenderving

Het was al hevig sappelen voor gemeenten, maar het bericht dat de eigen bijdrage Wmo in april en mei niet worden geïnd, was voor Nissewaard en dertien andere Zuid-Hollandse gemeenten de druppel. ‘Binnen de Wmo zijn al voor de coronacrisis meerdere maatregelen genomen. Die maatregelen hebben geleid tot substantiële inkomstenderving voor de gemeenten, zonder dat er duidelijkheid is over compensatie. Dan kunnen we dit er in deze tijd echt niet bij hebben’, aldus de Nissewaardse wethouder Léon Soeterboek (zorg, welzijn, ONS Nissewaard).

Mensen die hulp bij het huishouden, begeleiding en dagbesteding krijgen hoeven over april en mei geen eigen bijdrage te betalen, zo besloot minister Hugo de Jonge (VWS) eind april. Daardoor lopen gemeenten inkomsten mis. Hoewel De Jonge heeft toegezegd met gemeenten te overleggen over compensatie daarvan, duurt dat voor de Zuid-Hollandse gemeenten te lang.  

Risicovolle situatie

‘Door diverse eerdere en meer recente (Wmo-)maatregelen, al dan niet corona-gebonden, zijn wij stap voor stap in een financieel uiterst risicovolle situatie beland. De optelsom van al die maatregelen, slaat forse gaten in onze gemeentelijke begrotingen. Deze reiken veel verder dan het mislopen van enige maanden eigen bijdragen voor Wmo-voorzieningen; het gaat om een reeks maatregelen die nadelige gevolgen voor de begrotingen hebben. Voor een aantal van ons is de financiële situatie daardoor niet lang houdbaar meer’, aldus de brief van de veertien gemeenten aan de VNG.

Die optelsom bestaat uit de invoering van het inkomensonafhankelijke Wmo-abonnementstarief, het schrappen van de eigen bijdragen in april en mei, de vertraging van de inning van de eigen bijdrage door het CAK, een gevreesde toename van (zwaardere) hulpvragen vanwege uitgestelde zorg en extra uitgaven op bijvoorbeeld openbare orde.

Geringe compensatie

De compensatie die gemeenten voor de gederfde inkomsten aan eigen bijdragen van het rijk krijgen, vanwege de invoering van het Wmo-abonnementstarief, is te laag, stellen de veertien Zuid-Hollandse gemeenten. Ook omdat het beroep op met name de huishoudelijke ondersteuning, maar ook op begeleiding is toegenomen. ‘De kosten om de vele aanvragen te beoordelen en zo nodig toe te kennen zijn daardoor fors gestegen.’ Nissewaard ziet sinds de invoering van het abonnementstarief – per 2019 voor maatwerkvoorzieningen en per 2020 voor algemene voorzieningen – een stijging van 36 procent in het aantal aanvragen voor hulp bij het huishouden en een stijging van 24 procent in het aantal aanvragen voor begeleiding. ‘Tot op heden hebben gemeenten voor deze enorme stijging van aanvragen slechts een zeer geringe compensatie ontvangen.’

Kwijtscheldingsregeling

Door het schrappen van de eigen bijdrage in april en mei lopen gemeenten een ‘substantieel bedrag’ mis. Daarnaast vrezen de gemeenten dat de kwijtscheldingsregeling mogelijk wordt verlengd, omdat vanwege de beperkende maatregelen nog niet alle zorg en ondersteuning volgens contract kan worden geleverd, ‘met alle financiële consequenties voor gemeenten van dien’, aldus de gemeenten in hun brandbrief aan de VNG.

Inningsproblemen

Het CAK heeft daarnaast nog steeds problemen met de inning van de eigen bijdragen. Veel mensen met een Wmo-voorziening hebben dit jaar nog geen enkele rekening ontvangen. Hoewel het CAK hen op het hart heeft gedrukt hiervoor geld apart te zetten, is het nog maar de vraag of dat gebeurt, stellen de veertien gemeenten. ‘De vraag is in hoeverre inwoners die de eindjes aan elkaar moeten knopen daartoe in staat zijn en gemeenten om die reden ook weer inkomsten moeten derven. De vraag is of er al enig zicht is op verbetering van het inningsproces door het CAK of dat de we als gemeenten rekening moeten houden met inkomstenderving die zich verder opstapelt.’

Groter beroep op voorzieningen

De gemeenten vrezen ook dat de situatie van mensen de afgelopen tijd is verslechterd, omdat zij vanwege de corona-maatregelen geen, minder of andere zorg en ondersteuning hebben gekregen. ‘Dat kan betekenen dat hun persoonlijke situatie problematischer is geworden en dat zij een groter beroep op noodzakelijke voorzieningen moeten doen die de kosten voor gemeenten kunnen gaan opvoeren.’ Daar bovenop komen de extra kosten die gemeenten nu op andere beleidsterreinen maken. Er worden extra jongerenwerkers ingezet, cliënten van de maatschappelijke opvang moeten verspreid worden opgevangen en er worden extra kosten gemaakt op het gebied van openbare orde. Over compensatie over al deze door gemeenten gemaakte kosten bestaat nog onzekerheid. Gemeenten zijn niet meer in staat al die financiële lasten binnen hun begrotingen op te vangen of daarvoor hun reserves in te zetten, benadrukken de veertien gemeenten.

De brief is, naast Nissewaard, gestuurd namens de colleges van Brielle, Westvoorne, Hellevoetsluis, Goeree-Overflakkee, Schiedam, Maasluis, Vlaardingen, Papendrecht, Hendrik Ido Ambacht, Zwijndrecht, Sliedrecht, Alblasserdam en Hardinxveld-Giessendam.