Saneren helpt schuldenaar het meest

De gemeentelijke schuldhulpverlening staat voor de keuze: schuldbemiddeling of saneringskrediet? Branchevereniging NVVK bepleit de laatste optie. Een landelijk garantiefonds moet aarzelende gemeenten over de streep trekken.

Penarie
Hans van der Meulen is inmiddels ruim een jaar algemeen directeur van de Kredietbank Nederland, die sociale kredieten verstrekt voor meer dan honderdtwintig gemeenten door heel Nederland (‘van Achtkarspelen tot Zaanstad’). Hij ziet in zijn huidige werk parallellen met de zorgwereld, waar hij tot voor kort werkzaam was: ‘De rode draad is kwetsbare mensen. Je helpt mensen die in de penarie zitten.’ Zijn belangrijkste les van het afgelopen jaar: schulden kunnen iedereen overkomen. Net als een ziekte. 'Eerlijk is eerlijk, het had mij ook kunnen overkomen.'

Eén schuldeiser
Net als de branchevereniging voor schuldhulpverleners NVVK is Van der Meulen voorstander van een Landelijk Garantiefonds Saneringskrediet. Dit fonds moet de inzet van het saneringskrediet in de gemeentelijke schuldhulpverlening stimuleren. Op dit moment wordt de schuldbemiddeling, een andere vorm van schuldhulp, nog vaker gebruikt. Een groot voordeel van een saneringskrediet ten opzichte van schuldbemiddeling, vindt Van der Meulen, is dat de schuldeisers direct hun geld krijgen (van de kredietbank). De schuldenaar heeft nog maar één schuldeiser over (de kredietbank) in plaats van de gemiddeld veertien verschillende schuldeisers.

Onbekend
Toch werd vorig jaar, volgens NVVK cijfers, de schuldbemiddeling ruim 50 procent vaker ingezet dan het saneringskrediet. Ondanks dat er een landelijk dekkend netwerk van kredietbanken bestaat, maakt driekwart van de gemeenten nu niet of nauwelijks gebruikt van het saneringskrediet, stelde de NVVK in een petitie voor de oprichting van het garantiefonds. Eén van de redenen is onbekendheid met het instrument, aldus Van der Meulen, maar een andere reden is dat gemeenten het saneringskrediet te risicovol vinden. Als de schuldenaar het krediet onverhoopt niet terug kan betalen, is de gemeente geld kwijt. Maar Van der Meulen weet dat het saneringskrediet bij de Kredietbank Nederland in 97 procent van de gevallen wordt terugbetaald.

Bemiddelen of saneren
Voor een minnelijke schuldhulpregeling zijn twee smaken beschikbaar: schuldbemiddeling of een saneringskrediet. In het eerste geval spaart de schuldenaar drie jaar lang bij de kredietbank een bedrag bij elkaar dat aan het einde van elk jaar wordt verdeeld over de schuldeisers. Elk jaar wordt opnieuw berekend hoeveel de schuldenaar kan missen. In het tweede geval koopt de kredietbank de schulden in één keer af door middel van een lening die de schuldenaar, weer in drie jaar, aan de kredietbank terug moet betalen.

Persen
Veel kredietbanken zetten het saneringskrediet alleen in wanneer het inkomen van de schuldenaar stabiel is. Als een stijging van het inkomen wordt verwacht, willen sommige schuldeisers liever schuldbemiddeling omdat ze daarmee kans hebben een groter deel van de vordering te innen. Maar de feitelijke inkomensstijging weegt volgens onderzoek door adviseur Martijn Schut 'vrijwel nooit' op tegen de kosten van schuldbemiddeling. Of, zoals een andere medewerker van Kredietbank Nederland het verwoordt: 'Schuldbemiddeling is eigenlijk een heleboel werk om een klein beetje geld uit te persen.'

Prikkel
Schuldeisers zien dan ook steeds vaker het nut van een saneringskrediet in. Een aantal grote schuldeisers en incassobureaus hebben de NVVK-petitie al getekend. Directeur Hans van der Meulen ziet nog een voordeel: het saneringskrediet geeft mensen meer prikkels om hun leven op te pakken: 'Als die schuldeisers drie jaar lang in je nek zitten te hijgen, wat is dan je motivatie om te gaan werken en meer te verdienen?' Divosa (de vereniging voor gemeentelijke directeuren in het sociaal domein) becijferde bovendien dat het saneringskrediet effectiever is: 75 procent van de uitstromers bij een schuldbemiddeling is aan het einde schuldenvrij tegenover 93 procent bij het saneringskrediet.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 6 van deze week (inlog).