Kwaliteit hoeft niet duur te zijn

De politie klaagt over werkdruk en personeelsgebrek, maar een wijkagent is veel meer tijd kwijt aan administratieve rompslomp dan hij in de wijk doorbrengt. Daarnaast struikelt hij over de communicatiemedewerkers; bij de 26 politiekorpsen die Nederland telt, lopen er 442 rond.

Het zijn maar een paar van de vele onthutsende feiten over het functioneren van de politie die Bart de Koning in dit pakkend geschreven boekje noemt. Hij belicht de problematiek vanuit een aantal specifieke aspecten, zoals niet-communicerende computersystemen, korpschefs die vooral hun territorium verdedigen, bureaucratische wildgroei en versnippering, gebrek aan expertise en verslaving aan consultants.

De Koning is econoom en stelt dat het allemaal veel beter en tóch goedkoper kan. Hij geeft daar ook praktische adviezen voor, onder meer verwijzend naar de koerswijziging van de nieuwe Britse regering. Tegelijk waarschuwt hij tegen hooggespannen verwachtingen die aan fundamentele verandering kunnen kleven. Want de rot zit dieper. Vrijwel iedereen die in de collectieve sector werkt, zal de verhalen over falend management en geldverspilling herkennen (al haalt De Koning cijfers aan waaruit blijkt dat het bij de politie allemaal een graadje erger is). Veel van de kwalen lijken inherent aan de Nederlandse overlegcultuur: ‘In de polder is niemand de baas en niemand verantwoordelijk.’

Het geldt ook niet alleen voor het functioneren van de organisatie zelf, maar evenzeer voor de wijze waarop de politiek deze aanstuurt. Het publiek eist meer blauw op straat en politici beloven meer agenten. Maar, legt De Koning uit, met meer surveillance vang je niet meer boeven en zeker niet op een efficiëntere manier.

Op meer fundamenteel niveau signaleert hij de neiging van beleidsmakers om veiligheid als een beheersprobleem te zien en de oplossing te zoeken in meer regels en intensievere controle. Hij constateert dat steeds meer gedrag wordt gecriminaliseerd en vraagt zich af of het werkelijk de taak van de politie is xtcpilletjes af te pakken van feestgangers die verder geen problemen veroorzaken?

De Koning, die al in zijn eerdere boek Alles onder controle deze beheerszucht hekelde, stelde in NRC Handelsblad van 30 oktober dat ook de nieuwe minister en staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Ivo Opstelten en Fred Teeven, in dit opzicht doordraven. Het is, schrijft hij daar, ‘curieus dat uitgerekend liberalen onder het motto ‘vrijheid en verantwoordelijkheid’ de grenzen van de Europese mensenrechten opzoeken’.

In plaats van ‘het najagen van een veiligheidsutopie’ zouden ze zich moeten toeleggen op een organisatie die de politie in staat stelt ‘slimmer te werken’. Operatie Blauw stemt niet optimistisch over de kans daarop.

Bart de Koning: Operatie blauw. Weg met de bureaucratie bij de Nederlandse politie, Balans, Amsterdam, 2010, ISBN 978 94 600 3296 7, 128 pagina’s, € 12,50.