Breed plan om armoede te halveren

Schuldproblemen moeten zo vroeg mogelijk worden opgespoord, en de hulp aan zelfstandig ondernemers met geldproblemen moet beter. Inwoners moeten vaker worden gewezen op beschikbare inkomensregelingen en kinderen uit arme gezinnen moeten makkelijker naar de tandarts kunnen. Dat zijn een aantal van de maatregelen waarmee het kabinet de armoede in Nederland de komende jaren wil bestrijden.

Halveren

Armoedeminister Carola Schouten (ChristenUnie) presenteerde dinsdag haar plannen om armoede en schulden in Nederland aan te pakken. Het is een breed pakket van tientallen maatregelen met grote ambities: het aantal kinderen dat in armoede leeft moet in 2025 gehalveerd zijn (ten opzichte van 2015). Vijf jaar later, in 2030, moet de totale armoede en schuldenproblematiek gehalveerd zijn.

Iedereen

‘Als mensen de eindjes niet aan elkaar weten te knopen, dan bemoeilijkt dat ze in het volwaardig meedoen aan onze maatschappij’, licht minister Schouten toe. ‘Dat gaat ons allemaal aan. Armoede en schulden kan echt iedereen overkomen.’

Minimumloon

Veel van de maatregelen waren al eerder bekendgemaakt. Zo was al in het coalitieakkoord van het kabinet afgesproken dat het minimumloon en de uitkeringen worden verhoogd. Onlangs besloot het kabinet om die verhoging versneld door te voeren. Ook werd eerder deze maand een commissie aangesteld die gaat onderzoeken of het sociaal minimum – de maatstaf die wordt gebruikt om te beoordelen of mensen genoeg hebben om rond te komen – nog toereikend is.

Tandarts

Wat nog niet in het coalitieakkoord stond, is dat minister Schouten mondzorg voor minimahuishoudens en kinderen beter toegankelijk wil maken. Een van de mogelijkheden die de minister noemt, is dat de tandarts op school langskomt.

Zelfstandigen

De minister benadrukt dat gemeenten een 'bijzondere rol' hebben in het terugdringen van armoede en schulden. Voor een aantal maatregelen krijgen gemeenten dan ook extra budget. Zo komen er extra middelen om de schuldhulpverlening aan zelfstandig ondernemers – die niet in elke gemeente even goed is geregeld – op orde te brengen.

Vroegsignalering

Ook krijgen gemeenten geld voor vroegsignalering van schulden. Sinds 2021 zijn gemeenten verplicht om inwoners met betalingsachterstanden te benaderen met een aanbod voor hulp, maar vooralsnog kregen ze daarvoor geen extra middelen vanuit het rijk. Minister Schouten wil dat gemeenten inwoners vaker opbellen of thuis opzoeken, omdat uit onderzoek blijkt dat dat de meest effectieve manieren zijn om contact te leggen.

Helpende hand

Schouten wil daarnaast het niet-gebruik van ondersteuningsregelingen terugdringen. In plaats van te verwachten dat burgers zelf om hulp vragen, moet de overheid een helpende hand toesteken, vindt de minister. Daarom krijgen gemeenten extra budget om contact te zoeken met inwoners en ze te wijzen op de beschikbare regelingen.

Incasso

Het rijk wil ook haar eigen incassopraktijk verbeteren. Vorderingen bij verschillende overheidsinstanties – denk aan belastingen, verkeersboetes, terugbetalingen van de studieschuld of achterstanden op de zorgpremie – moeten zoveel mogelijk bij één loket terechtkomen. Zo kunnen burgers uiteindelijk één betalingsregeling afsluiten voor verschillende vorderingen.

Sanering

Verder wil het kabinet het gebruik van saneringskredieten bevorderen – daarbij koopt een (gemeentelijke) kredietbank de schulden van een inwoner over, zodat de inwoner alleen nog afbetalingen aan de kredietbank hoeft te doen. Daarnaast moet de duur van schuldentrajecten worden verkort door effectieve lokale aanpakken op te schalen naar landelijk niveau.

Te complex

Minister Schouten is de afgelopen maanden druk geweest met het bieden van hulp aan mensen die in acute geldnood zijn gekomen door de sterke stijging van de energieprijzen. De armste huishoudens krijgen een eenmalige energietoeslag van 800 euro (waar later dit jaar nog 500 euro bovenop komt). Maar de hoge inflatie is zeker niet de enige oorzaak van armoede, benadrukt Schouten. De sociale zekerheid schiet ook tekort, erkent de minister. Inkomensregelingen zijn vaak ontoereikend en de voorwaarden en verplichtingen zijn te complex, waardoor kleine fouten grote financiële gevolgen kunnen hebben.

Cultuuromslag

Daarom is er een cultuuromslag nodig vanuit de overheid, schrijft Schouten, 'van systemen naar mensen'. Het uitgangspunt van 'de rationale burger die feilloos alle wet- en regelgeving kent' is achterhaald. 'Een kentering in kijken, denken en handelen is nodig', aldus de minister. Dat sluit aan bij de plannen voor de herziening van de bijstand, die Schouten afgelopen maand bekendmaakte. Ook daarin moeten waarden als vertrouwen en de menselijk maat centraal staan.