Jongerenwerk aanbesteed aan God

De deur van jongerencentrum The Mall in Delft is deze grijze donderdagmiddag nog gesloten. Een groepje jongens hangt rond bij het gebouw van Youth for Christ. Ze zijn meteen uit school naar het centrum gegaan. Thuis wacht alleen een leeg huis, maar bij The Mall is het gezellig en krijgen ze iets te eten en te drinken. Kevin staat met zijn neus tegen het raam. ‘Ze zijn nog aan het bidden in het kantoortje’, zegt de dertienjarige jongen tegen zijn vrienden die druk in de weer zijn met hun mobieltjes. ‘Is die lekkere, blonde chick er ook weer bij?’, vraagt Quincy.

 

Een paar minuten later doet Ewout van Oosten (34), teamleider van The Mall Delft, de deur open. Hij kent de jongens allemaal bij naam en geeft ze een hand voordat ze naar binnen gaan. ‘Een veilige plek en een vertrouwd gezicht, dat zijn twee belangrijke uitgangspunten in ons werk. Vanuit die basis bouwen medewerkers en vrijwilligers aan relaties met jongeren’, vertelt Van Oosten.

 

Delft is een van de ruim twintig steden waar de zendingsorganisatie Youth for Christ actief is met de jongerencentra The Mall en ambulant jongerenwerk. Er worden diverse activiteiten aangeboden: pannavoetbal, meidenwerk, kookclubs, huiswerkbegeleiding en inloopactiviteiten. Christelijke waarden als naastenliefde zijn de basis van waaruit de begeleiders werken, maar dat betekent niet automatisch dat er ook wordt geëvangeliseerd. ‘Wij zijn christenen, maar beginnen niet zomaar over Jezus, daar zitten die gasten helemaal niet op te wachten. Die willen lekker tafelvoetballen of gamen’, zegt Van Oosten.

 

Voordat ze opengaan, wordt er door de begeleiders gebeden. ‘We vragen God om kracht en inspiratie om met deze jongeren te werken. En we staan ook altijd stil bij jongeren die extra aandacht nodig hebben. Vier van onze vaste bezoekers zitten momenteel in de jeugdgevangenis. En een enkele keer vragen jongeren die het moeilijk hebben zelf aan ons of we voor ze willen bidden, dat vinden ze een prettig idee.’

 

Maar hun geloof belijden doen de jongerenwerkers van Youth for Christ in de kerk. ‘Voor alles is een tijd en een plek. Tijdens het werk is de aandacht volledig gericht op de jongeren’, benadrukt Martijn Vellekoop, woordvoerder bij Youth for Christ. Hij heeft het de laatste tijd razend druk met het weerleggen van volgens hem onjuiste informatie die in de media over Youth for Christ verschijnt. ‘Er wordt een hetze tegen ons gevoerd, van ons werk wordt een karikatuur gemaakt. Alles wat we doen, is opeens verdacht. In onze centra zouden geen moslims of homo’s welkom zijn. Dat is echt totale onzin. Onze deur staat voor álle jongeren open, ongeacht hun geloof, afkomst of seksuele geaardheid.’

 

De ongeveer dertig jongeren van Antilliaanse, Turkse en Marokkaanse afkomst die deze middag in The Mall aanwezig zijn, bevestigen dat. ‘De leiding valt ons nooit lastig met hun geloof. Dat moeten ze ook niet doen, want dan ben ik hier meteen weg’, zegt de veertienjarige Saifedin. Hij komt drie keer per week in The Mall om te chillen. ‘Thuis is het saai, hier ontmoet ik mijn vrienden.’ Naast hem op de bank zit Andrew (12) een broodje bapao te eten. Ook hij is kind aan huis bij The Mall.

 

Keuze

 

Er zijn in Delft negen jongerencentra, waarvan twee van Youth for Christ. Jongeren hebben dus de keuze. In het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes is sinds begin dit jaar ál het jongerenwerk in handen van Youth for Christ. Vellekoop: ‘We zijn daar al drie jaar gesubsidieerd en succesvol bezig met een multiculturele groep jongeren. We zijn niet een vreemde vogel die opeens binnen komt vliegen.’

 

Rachid Rharissi (26) was tot begin dit jaar actief als jongerenwerker bij het centrum Streetcorner van welzijnsorganisatie JUB (Jongeren Uit de Baarsjes). Maar nu de aanbesteding naar Youth for Christ is gegaan, is er voor hem geen werk meer. ‘Ik vind het een heel slechte zaak dat in een multicultureel stadsdeel als De Baarsjes het jongerenwerk door één organisatie wordt uitgevoerd. En echt niet omdat de keuze nu is gevallen op een christelijke organisatie. Ik had het ook verkeerd gevonden als het een islamitische organisatie was geweest. Het gaat om het principe. Je moet met gemeenschapsgeld per definitie geen religieuze organisatie steunen.’

 

Sophie van Bijsterveld, lid van de CDA-fractie in de Eerste Kamer en universitair hoofddocent Europees en Internationaal Publiekrecht aan de Universiteit van Tilburg, volgt de discussie rond het jongerenwerk in De Baarsjes en Youth For Christ op de voet. Haar boek Overheid en godsdienst - herijking van een onderlinge relatie is net uitgekomen. ‘In dit soort situaties wordt al snel de scheiding tussen kerk en staat te hulp geroepen. Ik begrijp dat ergens wel. Het geloof is in onze samenleving de laatste tien jaar zichtbaarder geworden. En dan bedoel ik niet alleen de islam. Ook voor het christelijke geloof is meer oog gekomen. Bij vragen die rijzen wordt dan op een vertrouwde term teruggegrepen. Het probleem is alleen dat je daarmee vaak niet verder komt.’

 

Daarom is het volgens Van Bijsterveld hoog tijd dat er een herijking plaatsvindt van de onderlinge relatie tussen overheid en religie. ‘Je kunt niet volhouden dat het geloof iets is dat zich alleen in het privédomein afspeelt en geen enkele invloed heeft op de samenleving. Denk aan radicalisering van moslimjongeren of aan vrijwilligerswerk. Dat kan ook de overheid niet onverschillig laten. Begrijp me niet verkeerd, ik pleit er niet voor om de scheiding tussen kerk en staat op te heffen. Ik vind de afspraak dat kerk en staat geen zeggenschap hebben over elkaars zaken een belangrijk uitgangspunt. Dat moet zo blijven, maar dat betekent niet dat er tussen die twee instituten geen goede samenwerking kan zijn. Om op de situatie met Youth for Christ terug te komen, ik zie totaal geen probleem als die zich aan de afspraak houdt om in jongerencentra niet te evangeliseren.’

 

Shanta Singh, fractievoorzitter van D66 in het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes, zegt dat daar nu juist de schoen wringt. ‘Bij de ondertekening van het aanbestedingscontract heeft Youth for Christ ons bezworen dat ze niet zullen evangeliseren. Er is zelfs een speciale stichting in het leven geroepen om de neutraliteit van het jongerenwerk in De Baarsjes te onderstrepen. Maar de eerste vacature voor een jongerenwerker in The Mall werd toch overduidelijk gevraagd naar een christelijke signatuur terwijl nadrukkelijk was afgesproken dat de vacatures voor iedereen zouden openstaan.’

 

Niet gerust

 

Youth for Christ-woordvoerder Vellekoop erkent dat het met die vacature is misgegaan. ‘We hebben die fout toegegeven en ook meteen hersteld. Het is voor ons ook even wennen. We hebben niet eerder zo’n grote aanbesteding gekregen.’ Maar fractievoorzitter Shanta Singh is eens goed op de website van Youth for Christ gaan kijken en is er steeds minder gerust op dat Youth for Christ neutraal jongerenwerk kan leveren.

 

‘In Rotterdam zijn ze voor jongeren een kerk begonnen en hier in Amsterdam houden ze gebedsdiensten. Wie verzekert mij dat ze niet in de jongerencentra werven voor die diensten? We kunnen dat niet de hele tijd controleren. Dat moet op goed vertrouwen en dat vertrouwen is er niet meer. Ik heb teksten op hun site gelezen die toch wel erg bijbels zijn. Nu ik me er beter in heb verdiept, lijkt het met toch niet goed dat Youth for Christ vier jaar lang de enige aanbieder van jongerenwerk is in een multicultureel stadsdeel als De Baarsjes. Misschien had ik dat eerder moeten doen, maar stadsdeelvoorzitter Arco Verburg (PvdA, red.) heeft in deze kwestie ook wel erg solistisch gehandeld. Daar heeft hij met zijn aftreden ook de prijs voor moeten betalen.

 

Martijn de Keizer, PvdA-fractievoorzitter in De Baarsjes, erkent dat partijgenoot Arco Verburg de aanbesteding te veel op eigen houtje heeft gedaan. Maar hij wijt de problemen vooral aan de wisselende houding en de tekortschietende ervaring van Youth for Christ. ‘Ze zijn toch meer gericht op evangelisatie dan we op basis van de aanbestedingsprocedure hadden gedacht. In hun eigen jongerencentrum The Mall komen vooral jonge kinderen, tot een jaar of veertien, maar ze moeten nu ook werken met jongeren die rond de twintig zijn. De juiste aanpak is heel belangrijk. Het jongerenwerk is cruciaal voor de veiligheid in de wijk.’

 

In Rotterdam is het college juist zeer enthousiast over wat Youth for Christ met probleemjongeren voor elkaar krijgt. PvdA-fractievoorzitter Peter van Heemst steekt de loftrompet en CDA-jongerenwethouder Leonard Geluk is ook alleen maar positief over Youth for Christ: ‘Ze weten contacten te leggen met jongeren die we op de reguliere manier niet gemakkelijk te pakken krijgen. Dat komt omdat de jongerenwerkers van Youth for Christ net even een stapje harder lopen. Ze hebben geen negen-tot-vijfmentaliteit.’

 

In Den Haag werkt Youth for Christ al sinds 2004 uitsluitend met Antilliaanse probleemjongeren waar ze zich in de andere jongerencentra geen raad mee weten. ‘Wij hebben goede ervaringen met Youth for Christ. Ze zijn zeer betrokken, hebben een hoge inzet en het zijn geen zieltjeswinners’, zegt voorlichter Ankie Pastoors van de gemeente Den Haag. Voor 2009 ontvangt Youth for Christ meer dan 250.000 euro subsidie voor hun werk met Antilliaanse risicojongeren.

 

In Amsterdam moeten ze ondertussen op de blaren zitten. Als hij terugkijkt met de kennis die hij nu heeft, zou PvdA-fractievoorzitter De Keizer de aanbesteding van het jongerenwerk helemaal anders hebben aangepakt. ‘Door alleen de criteria aan te geven en de inschrijving verder helemaal open te houden, hebben we de sturing te veel uit handen gegeven. We hadden ons beter moeten oriënteren en zélf een aantal partijen moeten selecteren en een offerte laten maken. Dan houd je zelf meer de regie. We moeten die procedure in elk geval goed evalueren, zodat we deze fout niet nog eens maken. Het is een leerproces, ook voor ons.’

 

Fout

 

Volgens Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek aan de Universiteit Utrecht en lid van diverse visitatiecommissies voor het jongerenwerk, is de grootste fout dat jongerenwerk überhaupt wordt aanbesteed. ‘Daarmee degradeer je jongerenwerk tot een product, dat als je de criteria maar scherp formuleert door iedereen kan worden gemaakt. Maar jongerenwerk is geen product, het is een basisvoorziening en die moet je als overheid niet aanbesteden, maar juist heel duidelijk aansturen.’

 

Volgens De Winter is de ‘aanbestedingsgekte’ een doorgeschoten vorm van marktwerking. ‘Ook in de thuiszorg heeft het voor enorme problemen gezorgd. De kwaliteit van het werk wordt er nooit beter van.’ Tijdens zijn visitaties van het jongerenwerk in Utrecht kwam De Winter meerdere keren in contact met Youth for Christ. ‘Ze doen daar ook activiteiten met moslimmeiden op een school. Ze zeggen dat ze absoluut niet evangeliseren, maar persoonlijk geloof ik daar geen fluit van. Anders zouden ze wel Christ for Youth heten.’

 

Jongerenwerker Rharissi maakt zich vooral zorgen om de jongeren in De Baarsjes. ‘Ik zie grote groepen jongeren nu weer buiten rondhangen, omdat ze zich niet thuis voelen bij het jongerenwerk van Youth for Christ. Zij zijn de dupe van al dit gedoe. En natuurlijk de bewoners van De Baarsjes die zich door die rondhangende jeugd niet prettig meer voelen in hun eigen wijk.'

 

Kennismaken met God

 

Youth for Christ (YfC) is een christelijke evangelisatiebeweging. Ze richt zich vooral op jongeren die ze wil laten kennismaken met God. De organisatie is in 1944 opgericht in de Verenigde Staten. Een van de oprichters is de bekende predikant Billy Graham. In 1946 kwam YfC naar Nederland. Het Nederlandse hoofdkantoor bevindt zich in Driebergen.