Eigen bijdrage jeugdzorg ‘onverantwoord en risicovol'

De jeugdwethouders van de vier grote steden trekken fel van leer tegen het plan van het nieuwe kabinet om een eigen bijdrage voor jeugdzorg in te voeren. Dat plan moet van tafel. Datzelfde geldt voor de in het regeerakkoord opgenomen structurele bezuinigingen van een half miljard euro vanaf 2025.

Drempel

‘Een eigen bijdrage vormt altijd een drempel om tijdig hulp te zoeken en heeft mogelijk vraaguitval tot gevolg. Dit is totaal onwenselijk’, schrijven de jeugdwethouders van Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam aan de Tweede Kamer. ‘Bovendien worden waarschijnlijk vooral kwetsbare kinderen, thuis of in pleeggezinnen, geraakt en is het in strijd met het door Nederland geratificeerde Kinderrechtenverdrag.’

 

Risicovol

Het nieuwe kabinet wil per 2024 een eigen bijdrage voor de jeugdzorg invoeren. Ook wil het de behandelduur beperken en extra bezuinigen: 100 miljoen in 2024 en vanaf 2025 een half miljard euro structureel. ‘Onverwacht, onverantwoord en niet onderbouwd’, stelt de Rotterdamse jeugdwethouder Judith Bokhove (GroenLinks). ‘Het nieuwe kabinet wil een deel van die 500 miljoen ingeboekte bezuinigingen via een kortere behandelduur en de invoering van een eigen bijdrage realiseren. Dat is risicovol. Als de jeugdzorg te vroeg wordt gestopt, is er grote kans op terugval of verergering van de problematiek.’

 

Schrijnende keuzes

De invoering van een eigen bijdrage ligt de vier wethouders zo mogelijk nog zwaarder op de maag. ‘Een grote groep stedelingen kan zich die simpelweg niet permitteren’, aldus Bokhove. ‘Voorkomen moet worden dat ouders moeten kiezen voor de noodzakelijke zorg voor hun kind of andere zaken, zoals eten voor het gezin. Dat zijn schrijnende keuzes.’ En ook hier kleven risico’s aan, benadrukt Bokhove. ‘Als er een eigen bijdrage komt, is de kans groot dat er te laat jeugdzorg wordt ingezet of dat jeugdzorg wordt gemeden.’ Bij verplichte zorg zou een eigen bijdrage helemaal wrang zijn, zoals een uithuisplaatsing, vindt de wethouder. ‘Ik zou het wel heel bijzonder vinden als ouders hiervoor de portemonnee moeten trekken.’

 

Kinderen ontzien

‘Kinderen moeten niet afhankelijk zijn van het inkomen van hun ouders. Kinderen moeten worden ontzien en hebben recht op onze zorg en op onze hulp’, benadrukt Bokhove. Ze trekt de parallel met de tandarts, waarvan de kosten tot achttien jaar via het basispakket voor honderd procent worden vergoed. Ook voor medische zorg van kinderen geldt geen eigen bijdrage.

 

Afwentelen bezuinigingen

Per jongere zou een eigen bijdrage van gemiddeld 1.325 euro gevraagd moeten worden, zo hebben de G4-jeudgwethouders becijferd. In sommige gezinnen krijgt meer dan een kind jeugdhulp. De G4 gaan daarbij uit van het te behalen bezuinigingsbedrag van 400 miljoen euro, en houden geen rekening met eventuele differentiatie. Maar als er wordt gedifferentieerd − door bijvoorbeeld de hoogte van de eigen bijdrage aan het inkomen van de ouders te koppelen en/of bepaalde vormen van jeugdzorg van een eigen bijdrage uit te sluiten – betekent dit dat voor sommige ouders de hoogte van de eigen bijdrage alleen maar zal stijgen. ‘Het kabinet wil er toch 400 miljoen aan bezuinigingen mee realiseren’, aldus Bokhove. Zij en haar collega-wethouders uit Amsterdam, Den Haag en Utrecht vinden het onverteerbaar dat ‘de bezuiniging wordt afgewenteld op jeugdigen en (pleeg)gezinnen’, zo schrijven zij aan de Kamer.

 

Niet in beton gegoten

De vier jeugdwethouders (van GroenLinks, VVD en twee van D66) hebben de brief gestuurd naar alle fractievoorzitters in de Kamer, de woordvoerders jeugd en naar de leden van de vaste Kamercommissies voor VWS, Binnenlandse Zaken en Financiën. ‘Als een kabinet er net zit, is de kans van slagen het grootst. De plannen zijn nog niet in beton gegoten’, stelt Bokhove. Ze verwijst naar het plan om de dividendbelasting af te schaffen; opgenomen in het regeerakkoord Rutte III. Het plan is onder druk vanuit de Kamer uiteindelijk door het kabinet ingetrokken; al gebeurde dat pas eind november vorig jaar.

 

Hervormingsagenda

Ook gemeentekoepel VNG is laaiend op het nieuwe kabinet dat, vooruitlopend op de hervormingsagenda jeugd, eenzijdig extra bezuinigingen in het regeerakkoord heeft aangekondigd. In die agenda wordt door rijk, gemeenten, aanbieders, professionals en cliëntorganisaties gewerkt aan concrete plannen die tot een financieel beheersbaar en kwalitatief goed jeugdstelsel moeten leiden. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil de gemeentelijke medewerking aan die hervormingsagenda stopzetten. Gemeenten stemmen donderdag over een resolutie daartoe, tijdens een algemene ledenvergadering van de VNG. Over de kabinetsplannen voor een eigen bijdrage heeft de VNG zich nog niet expliciet uitgelaten.

 

Herhaling 2015

De G4-wethouders delen de woede van de VNG over het negeren van de uitspraak van de arbitragecommissie door het nieuwe kabinet. Die commissie stelde, in het conflict tussen rijk en gemeenten over het jeugdzorgbudget, dat het rijk de komende jaren gemeenten miljarden extra’s voor de jeugdzorg moet geven. De omvang van het extra budget kan langzaam worden afgebouwd. Die afbouw moet samenhangen met daadwerkelijk gerealiseerde besparingen. ‘Een half miljard vanaf 2025 is veel te vroeg’, stelt Bokhove. ‘We hebben dan bij lange na niet genoeg tijd om eventuele maatregelen uit de hervormingsagenda in te voeren. Het duurt daarnaast altijd een tijd voordat maatregelen resultaat opleveren.’ De vier wethouders vrezen een herhaling van 2015. Toen werd de Jeugdwet ingevoerd, die gepaard ging met forse en oplopende korting op het jeugdbudget voor gemeenten. ‘Het scenario van het coalitieakkoord herhaalt zich de geschiedenis van 2015, toen de gemeenten op achterstand moesten beginnen’, zo schrijven de wethouders.

 

Meer armoede

De vier jeugdwethouders hebben bewust de brief gestuurd, bovenop de resolutie van de VNG. ‘Het VNG-verhaal is breed’, aldus Bokhove. ‘In de grote steden zijn er grotere inkomensverschillen dan in andere gemeenten en veel meer mensen die in armoede leven. Wij moeten deze mensen beschermen. Met onze brief willen we de aandacht op deze problematiek vestigen en een extra duit in het zakje doen in de discussie. De kabinetsplannen gaan zwaar en negatief uitpakken, zeker in de grote steden.’