'Armoede bestrijden is een kwestie van lange adem'

‘Door aan de voorkant al het gesprek goed aan te gaan met organisaties over in hoeverre hun activiteiten aansluiten bij de bestuurlijke doelen van de gemeente, kunnen we onze subsidies veel effectiever inzetten, zo hebben we geleerd van onze pilots. In het geval van bestaanszekerheid gaat het erom dat activiteiten onze inwoners ook daadwerkelijk helpen om een volgende stap te kunnen zetten in hun leven, schulden en armoede te voorkomen of de gevolgen daarvan te verzachten. Voor de organisaties zelf heeft deze manier van werken ook voordelen. Zij kunnen efficienter werken doordat ze precies weten wat wij van ze verwachten. Bovendien trekken we op deze manier echt samen op in de aanpak van deze maatschappelijke opgave.’

‘Hierdoor krijgen we in één keer een goed beeld van het totale aanbod en kunnen we voor 2023 en 2024 een volledig pakket samenstellen, met zo min mogelijk overlap. Dat is prettig voor ons, maar ook voor de  inwoners van Tilburg: die weten straks veel beter waar ze moeten zijn voor welke hulp. Zo hopen we op zoveel mogelijk impact.’

‘Al deze organisaties kunnen gewoon meedoen met deze nieuwe subsidieronde – wij vinden het ook heel belangrijk dat hun expertise voor de gemeente behouden blijft. Neem bijvoorbeeld de Voedselbank, die heeft de kennis en de logistiek om voedsel te verdelen onder inwoners die dit zelf niet meer kunnen betalen. Toch gaan we inderdaad ook aan deze organisaties vragen om uit te leggen hoe zij kunnen bijdragen aan de bestaanszekerheid van Tilburgers. Dat doen we omdat we ook ruimte willen creëren voor nieuwe initiatieven van nieuwe organisaties.

‘Dat zou kunnen, ik kan het mij nu allemaal nog niet zo concreet voorstellen, ik heb de aanvragen ook nog niet gezien. Maar we hebben in Tilburg wel een project gehad, samen met de woningcorporaties, waarbij inwoners met een uitkering werden opgeleid tot energiecoach. Vervolgens gaven zij voorlichting over energiebesparing aan inwoners die gebruikmaken van onze minimaregelingen. Ook deelden ze koffertjes uit met energiebesparende producten zoals tochtstrips en ledlampen. Hoe mooi zou het zijn als er meer van dergelijke voorbeelden komen, waarmee we banen creëren, kosten besparen en werken aan een duurzame stad. Het is maar een voorbeeld hè, als een dergelijk idee zou ontstaan, iets waar wij als gemeente zelf nog niet op zijn gekomen, dan zou dat fantastisch zijn.’

‘Ons primaire doel is om inwoners te helpen om een volgende stap in hun leven te zetten waardoor ze weer perspectief krijgen. Bijvoorbeeld via werk of onderwijs. Zo kunnen Tilburgers in de lokale kringloopwinkel La Poubelle, onderdeel van ons voormalige SW-bedrijf de Diamantgroep, werkervaring opdoen en hun talenten ontdekken. Daarna kunnen sommigen doorstromen naar een betaalde baan. Financiële onafhankelijkheid – zeker van een landelijke of lokale overheid – is een groot goed.

‘Tweede doel is om mensen met beginnende schulden zo snel mogelijk op te sporen en te helpen. We weten dat een simpele schuld heel snel kan oplopen tot een grote en complexe.

‘Op de derde plaats, daar ontkomen we niet aan want niet iedereen maakt een kans op de arbeidsmarkt, komen activiteiten die de gevolgen van armoede en bestaanszekerheid zo veel mogelijk dempen. Daarbij is het ook belangrijk om te voorkomen dat armoede wordt overgedragen naar een volgende generatie. Ik denk dan bijvoorbeeld aan onze partner Stichting Leergeld, die ervoor zorgt dat kinderen kunnen sporten en culturele activiteiten kunnen bijwonen die voor hen wellicht niet vanzelfsprekend zijn. Ook draagt deze stichting, net als La Poubelle, bij aan het ANWB-fietsplan waarbij kinderen een geschikte fiets krijgen – bijvoorbeeld als ze naar de middelbare school gaan. Of neem onze lokale vestiging van Petje Af, die kinderen helpt om hun talenten te ontdekken en die ze in aanraking brengt met beroepen waarvan ze nog nooit hebben gehoord.’

‘Die staat best wel onder druk. Tilburg is van oudsher een textielstad; toen die industrie vanaf de jaren ‘60 instortte, zijn heel veel mensen hun baan kwijtgeraakt. Veel van hen zijn niet of praktisch niet geschoold. Afhankelijk van welke norm je hanteert, leeft ongeveer 12 procent van de Tilburgers op of onder de armoedegrens, tussen de 6.500 en 7.000 inwoners ontvangen een bijstandsuitkering. Uit een evaluatie bleek drie jaar geleden dat onze ruimhartige generieke minimaregelingen broodnodig zijn om de gevolgen van de armoede te dempen en ervoor te zorgen dat mensen toch mee kunnen doen. Maar we zagen ook dat deze regelingen de armoede niet oplossen.

Neem bijvoorbeeld de groeiende groep werkende armen. Die maakt jarenlang gebruik van onze regelingen, maar blijft in dezelfde situatie zitten. Om hier verandering in te brengen, gaat de gemeente nu het gesprek aan met veel inwoners die voor het eerst gebruikmaken van zo’n regeling. De oorzaken van armoede of gebrek aan bestaanszekerheid zijn heel divers, dankzij de – vrijwillige – huisbezoeken die wij sinds 2020 afleggen, weten we beter wat er bij een individueel huishouden speelt en kunnen wij maatwerk bieden. Door corona hebben deze bezoeken helaas lange tijd stilgelegen, in april zijn we hier weer mee begonnen.’

‘Onze consulenten bestaanszekerheid bellen dan aan en zeggen: “Wij zijn van de gemeente. U maakt gebruik van onze minimaregelingen. Graag gaan we het gesprek met u aan over wat de gemeente nog meer voor u kan betekenen.” Soms heeft iemand heel hoge uitgaven, bijvoorbeeld een telefoonabonnement. Dan onderzoeken we of dat opgezegd kan worden. Andere inwoners blijken meer uren te kunnen gaan werken. We doen suggesties, het is aan de inwoners zelf of ze er ook iets mee willen doen. Enerzijds hoop je natuurlijk de gezinnen te helpen met een volgende stap, anderzijds hoop ik dankzij deze huisbezoeken ook informatie te verzamelen waardoor we onze generieke regelingen veel beter toe kunnen spitsen op de behoeften van onze inwoners. Eind dit jaar hoop ik de eerste inzichten te ontvangen.’

‘Dat is inderdaad een uitdaging, want als je investeert in preventie, weet je achteraf eigenlijk zelden of dat ook direct heeft bijgedragen aan je doel. Het is in elk geval moeilijker aan te tonen. Toch vind ik dat je daar het gesprek met elkaar over aan moet gaan, zeker als je het hebt over het vroegtijdig signaleren van problemen. Inmiddels is er ook steeds meer kennis over wat wel en niet werkt in het sociale domein.’

‘Dat is zeker zo. Het feit dat het complex is en een lange adem vraagt, doet echter niets af aan de noodzaak om je hiervoor maximaal in te zetten. Bovendien, je kunt nu wel al kijken naar zaken als: hoeveel kinderen zijn er door een organisatie bereikt? Hoeveel maken er daadwerkelijk gebruik van het aanbod? En ook: is er geprobeerd om de ouders van deze kinderen een volgende stap te laten zetten? Dat zijn wel dingen die je kunt meten. Uiteindelijk hoop je natuurlijk dat het aantal gezinnen dat leeft op of onder de armoedegrens nul is. Maar ja, dát is pas echt een ingewikkelde opgave.’