Hoe tel je een werkloze?

‘Werkloosheid loopt licht op’, kopte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag boven een persbericht. In drie maanden (november tot en met januari) zijn drieduizend meer werklozen geteld dan in een vergelijkbare periode daarvoor. Gemiddeld waren 304 duizend mensen werkloos. Valt wel mee dus met die crisis, denk je dan als optimistische lezer. Drieduizend werklozen extra, maken we daar al die stampij over?

Tot je de volgende mail opent. Afzender: uitkeringsinstantie UWV. ‘Forse stijging aantal werkzoekenden in januari.’ Het aantal niet-werkende werkzoekenden is in januari gestegen met ruim 27 duizend tot ongeveer 444 duizend. Het bericht is verzonden op hetzelfde moment als het CBS-bericht, maar geeft een totaal ander beeld. Snel oplopende werkloosheid, een sterke daling van het aantal vacatures. Dus toch crisis.

De cijfers van beide instanties zijn niet zonder meer vergelijkbaar, waarschuwt het CBS al zelf onderaan het persbericht. Beide meten andere groepen. Zo staan er niet alleen werklozen geregistreerd bij het UWV. Denk bijvoorbeeld aan de student die een bijbaan zoekt, maar niet kan vinden. En bij het UWV zijn ook veel mensen juist wel geregistreerd die niet direct beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt (bijvoorbeeld mensen in een reïntegratietraject), die om die reden niet door het CBS worden geteld. Daarnaast corrigeert die laatste instantie wel voor seizoensinvloeden, en het UWV niet.

Toch is dat laatste geen reden om wat geruster te zijn over de UWV-cijfers, zegt UWV-woordvoerder Frank Bartelds. Want los van het seizoen is het bij de uitkeringsinstantie gewoon veel drukker dan een jaar geleden. Met name veel jongeren melden zich voor een WW-uitkering. Vaak zijn zij hun tijdelijke contract kwijt of kunnen geen uitzendwerk meer vinden. Bartelds erkent dat de uiteenlopende cijfers voor verwarring kunnen zorgen: ‘Zeker met zulke verschillende koppen boven een bericht valt het meer op. Bovendien letten mensen nu veel meer op deze cijfers. Vandaar ook dat we met het CBS in gesprek zijn om op termijn gezamenlijk één bericht uit te geven.’

Maar welke cijfers geven nu weer hoe het ervoor staat? Volgens bijzonder hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer allebei een beetje. ‘Aan maandcijfers moet je sowieso niet overdreven veel waarde hechten - en zeker niet nu de ontwikkelingen zo snel gaan. Toch denk ik dat de UWV-cijfers wel een duidelijke trend aangeven, namelijk dat de werkloosheid snel oploopt. De CBS-cijfers zijn toch een gemiddelde over een langere periode, het UWV is actueler. Maar over het geheel zijn de CBS-cijfers misschien juist weer betrouwbaarder, want bij het UWV is inschrijving al genoeg om geregistreerd te worden.’

Een directe verklaring voor het flinke verschil in cijfers kan De Beer zo snel niet bedenken. Het zou kunnen, denkt hij, dat de CBS-cijfers enigszins worden gedrukt door afhaken van de nietuitkeringsgerechtigden, zoals huisvrouwen die overwegen er een kleine baan bij te nemen. De Beer: ‘Die zeggen nu misschien in zo’n steekproef dat ze toch niet op zoek zijn. Die horen al die crisispraat en denken: ik laat het even langs me heen gaan.’