Hengelo zet mes in jeugdhulp en Wmo

De gemeente Hengelo gaat fors snijden in de jeugdhulp en de Wmo. Als er niets gebeurt, loopt het tekort op tot 8,9 miljoen euro in 2020. Er zal onder meer in uren zorg en ondersteuning worden gesneden. Bepaalde typen zorg, zoals dagbesteding, zal niet meer als maatwerkvoorziening, maar als algemene voorziening worden aangeboden. De bezuinigingsplannen, neergelegd in het Interventieprogramma Sociaal Domein, zijn dinsdagavond met de raad van Hengelo besproken.

Pijn

‘Dit gaat schuren en dit gaat pijn doen. Inwoners gaan dit echt voelen’, stelt wethouder Claudio Bruggink (D66, jeugd) de dag nadat de raad 2,5 uur over het Interventieprogramma sprak. ‘We gaan meer een beroep doen op de mensen zelf en hun omgeving, en we gaan de zorg en ondersteuning anders en meer via collectieve voorzieningen organiseren.’ De wethouder noemt het ‘bemoedigend’ dat de raad erkent dat de gemeente met een urgent probleem zit. ‘Ze onderschrijven het belang van het programma.’ Een belangrijke boodschap vanuit de raad is dat preventie belangrijk is en blijft, om duurdere, gespecialiseerde zorg te voorkomen. Het college gaat de komende tijd goed kijken of daar een efficiencyslag kan worden gemaakt, zonder het kind met het badwater weg te gooien. Bruggink benadrukt dat er ondanks de bezuinigingen nog altijd jaarlijks 47 miljoen euro beschikbaar is voor Wmo (26 miljoen) en jeugd (21 miljoen).        

Lichtere zorg

De toenemende vraag moet worden getemperd en de zorg moet lichter, zo kort mogelijk en anders worden ingevuld, is de rode draad van de collegeplannen. Voor de langere termijn wordt veel verwacht van innovatie in de zorg. Er wordt een taskforce opgericht die naar innovatieve maatregelen moet zoeken om de zorgtaken binnen de beschikbare budgetten uit te voeren. Over innovatie wil het college ook in gesprek met aanbieders van zorg en welzijn, onderwijsinstellingen en huisartsen.

Macrobudget te laag

De gemeente blijft er bij het rijk op hameren dat het meer geld beschikbaar moet stellen voor de jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning. ‘We lossen een deel zelf op, maar we hebben echt hulp vanuit het rijk nodig’, beklemtoont Bruggink. Het macrobudget is te laag en de verdeelmodellen moeten worden herijkt. Daarnaast gaat de gemeente een aanvraag indienen bij het fonds tekortgemeenten (‘stroppenpot’), waar gemeenten met grote tekorten op de Wmo en jeugdhulp een beroep op kunnen doen. Daarvoor is 200 miljoen euro beschikbaar, waarvan de helft door het rijk en de helft door gemeenten wordt opgehoest. Hengelo weet nog niet welk bedrag zal worden aangevraagd; dat wordt nu berekend.

Eigen kracht

Met het meer inzetten op collectieve voorzieningen en een steviger beroep op de eigen kracht van inwoners denkt het college de komende vier jaar 4,5 miljoen euro te kunnen bezuinigen. Zo zal onder meer op de huishoudelijke ondersteuning worden bezuinigd (1,5 miljoen euro). Bij de toegang tot huishoudelijke ondersteuning zal bijvoorbeeld alleen de basismodule worden toegekend, en niet of zo min mogelijk aanvullende modules.

Praktijkondersteuners

Bij de jeugdhulp wordt extra ingezet op praktijkondersteuners, waardoor het aantal verwijzingen naar individueel maatwerk bij (dure) tweedelijns zorg wordt verminderd. Dat moet een besparing van structureel vier ton opleveren. De gemeente grijpt ook in bij de (dure) trajecten 24-uurs verblijf. De gemeente wil een omslag maken naar ambulante zorg en gaat daarover afspraken met aanbieders maken.

Verlengde jeugdhulp

Hengelo gaat stoppen met verlengde jeugdzorg. Nu krijgt een grote groep jongeren ook na het bereiken van de 18-jarige leeftijd nog jeugdzorg. Jongeren in Hengelo krijgen vanaf hun achttiende geen verblijfsindicatie meer, maar wordt ‘overgeheveld’ naar de Wmo of de Wet langdurige zorg (Wlz). Met een nieuw project ‘Volwassen worden… daar ontkom je niet aan’ worden met alle jongeren van 16,5 jaar die in jeugdhulp zitten integrale toekomstplannen gemaakt. Doel daarvan is dat de jongeren op alle leefgebieden zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren. Hiermee wordt verlengde jeugdzorg voorkomen.

Inkopen op resultaat

De gemeente gaat vanaf 2019 inkopen op resultaat, en niet meer op trajecten of producten. ‘Op termijn willen we toen naar resultaatfinanciering.’ Daarmee wordt de zorgverlener betaald als het vooraf gesproken resultaat is behaald.    

Herindicatie

Het hele pakket aan maatregelen moet het tekort in 2022 met 8,5 miljoen zijn teruggebracht. Tijdens de reguliere herindicatiegesprekken in 2018 en 2019 worden de veranderingen met de inwoners besproken. Tot die tijd verandert er niets in de zorg en ondersteuning. Voor nieuwe cliënten gelden de aangescherpte regels vanaf het najaar.

IBP

Hengelo is een van de gemeenten die in aanloop naar de Algemene Ledenvergadering van de VNG stelde het IBP niet ‘klakkeloos’ te willen overnemen. In het Interbestuurlijk Programma (IBP), waarin alle bestuurslagen afspraken hebben gemaakt over het gezamenlijk aanpakken van grote maatschappelijke opgaven, staat de zin dat gemeenten en rijk een streep zetten onder de financiële tekorten voor het sociaal domein. Dat kan niet vindt Hengelo, net zoals bijna alle gemeenten. Tijdens de ALV werd onder meer een motie aangenomen, en door Hengelo gesteund, dat gemeenten pas kunnen instemmen met (deel)akkoorden van het IBP als de structurele (financiële) problemen in het sociaal domein zijn opgelost. Het VNG heeft inmiddels een brief naar minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, coördinerend bewindspersoon decentralisaties) gestuurd waarin het aangeeft met haar over de financiële problematiek verder te willen praten.