'Betrek gemeenteraad bij transitie jeugdzorg'

Gemeenten moeten hun raden betrekken bij de transitie jeugdzorg en bovendien niet onderschatten hoe complex de jeugdzorg in elkaar zit. Twee belangrijke aanbevelingen voor het slagen van de nieuwe Jeugdwet, vindt D66-Kamerlid Vera Bergkamp. Haar partij stemde donderdag in met de Jeugdwet die met een grote meerderheid door de Kamer werd aangenomen.

Zorgvuldig
Bergkamp was lange tijd voor uitstel van de wet. Gemeenten zouden niet genoeg tijd hebben om zich voor te bereiden en er zou nog te veel onduidelijkheid zijn over bijvoorbeeld de budgetten. Maar de staatssecretarissen Van Rijn (PvdA, VWS) en Teeven (VVD, V en J) hebben tijdens de Kamerdebatten meerdere malen beloofd dat de uitvoering zorgvuldig zou gebeuren en dat 2015 haalbaar is. ‘Ook de VNG zegt dat het gaat lukken. En dan moet je dat op een gegeven moment ook aannemen’, aldus Bergkamp. ‘Uiteraard zullen we het proces nauwgezet blijven volgen en letten op de zorgvuldigheid.’

 
Begrotingsakkoord

‘Nee’, zegt ze vastberaden. Haar instemming met de wet heeft niets te maken met het begrotingsakkoord dat D66 vorige week sloot met de regeringspartijen, ChristenUnie en de SGP. ‘Dat speelt totaal niet mee. Wij beoordelen iedere wet op zichzelf. En bij deze wet hebben we echt een aantal waarborgen in kunnen bouwen waardoor we nu akkoord kunnen gaan.’

Eigen regie en pgb
Op voorspraak van Bergkamp wordt de wet na 3 jaar geëvalueerd in plaats van na 5 jaar. Ook de toezegging van Van Rijn dit jaar nog met meer duidelijkheid over het budgetten te komen en dat de totale bezuiniging niet meer dan 15 procent zal zijn, stemt haar tevreden. Net als de teozeggingen over onafhankelijke cliëntondersteuning, de eigen regie van families en het persoonsgebonden budget.

 
Na drie jaar evaluatie

Ze was geen voorstander van de overgang van de gehele jeugd-ggz naar gemeenten. Ook vanuit de ggz zelf zijn daar grote bezwaren tegen. Toch gaat dit onderdeel mee, iets waar gemeenten heel blij mee zijn. ‘Wij wilden de medische zorg in de zorgverzekeringswet houden. Autisme bestrijd je niet met preventie, heb ik altijd gezegd. Maar daar was geen meerderheid voor. We kiezen er nu voor om dit heel goed te volgen. Ook is het onderdeel van de evaluatie na drie jaar.’

Complex
En nu is het aan de gemeenten. Zij zullen deze maand nog met transitiearrangementen komen om te laten zien hoe ver ze zijn. Daar zitten grote verschillen in, weet Bergkamp. ‘Rotterdam is bijvoorbeeld al vrij ver, maar in andere gemeenten moet nog veel gebeuren.’ Gemeenten moeten vooral niet onderschatten hoe complex de jeugdzorg is. Daar schuilt volgens Bergkamp een gevaar. ‘Het is echt een heel complex onderwerp met veel verschillende kanten, gemeenten moeten daarvan doordrongen zijn.’

Transitieplannen en gemeenteraden
Voor de democratische legitimiteit is het van groot belang dat gemeenteraden betrokken worden bij de jeugdzorg. Er zijn nu nog raden die niet op de hoogte zijn van de transitie en de arrangementen. ‘Sommige raadsleden hebben de transitieplannen nog niet eens ontvangen’, weet ze. ‘ Betrek de raadsleden erbij, want uiteindelijk zal de raad het college moeten controleren op wat afgesproken is.’

Overleg huisartsen
Gemeenten moeten er ook voor zorgen dat samenwerking gestimuleerd en gefaciliteerd wordt. ‘Zorg dat huisartsen en gemeenten in gesprek gaan, maar ook dat ggz en gemeenten in gesprek gaan. Dat zijn geen vanzelfsprekendheden en als dat niet gebeurt, blijven de schotten die we juist weg willen hebben gewoon staan. Gemeenten moeten zichzelf daarbij ook aanpassen. Bijvoorbeeld door zich te realiseren dat zo’n huisarts het overdag hartstikke druk heeft.' 

Kamer moet loslaten
De overgang naar gemeenten moet daarom een transformatie worden en niet slechts een transitie, aldus Bergkamp. En daarbij kijkt ze ook naar de landelijke politiek. ‘Wij moeten het ook loslaten, overlaten aan gemeenten. We blijven systeemverantwoordelijk maar we moeten niet alles dicht willen regelen.’