Negen miljoen jeugdgeld van gemeenten afgesnoept

Van de 1,3 miljard euro die gemeenten in 2022 extra zouden krijgen voor de jeugdzorg, gaat weer negen miljoen euro af. Dit betekent dat alle gemeenten 0,7 procent van het verwachte jeugdbudget weer moeten inleveren. Gemeentekoepel VNG krijgt dit geld voor de uitvoering van de hervormingsagenda jeugd.

Onaangenaam verrast

Sommige wethouders reageren (onaangenaam) verrast en vinden negen miljoen een ‘hoop geld’. Geld dat bovendien in hun ogen rechtstreeks naar de jeugdzorg toe moet en niet naar de VNG. Anderen reageren vrij laconiek op de afspraak tussen het ministerie en VWS en VNG, waarover in de Septembercirculaire een aantal zinnen staat. De hervormingsagenda is belangrijk en deze wethouders snappen dat een proces nu eenmaal geld kost. Als er geld over blijft, moet dat geld wel weer naar de gemeenten toe. De afspraak over de negen miljoen euro is niet actief gecommuniceerd. Niet voor- en niet achteraf.

 

Ondersteuning

Het is overigens niet bekend waar de VNG die negen miljoen euro precies aan gaat besteden. ‘De middelen zijn gereserveerd voor het opstellen en uitvoeren van de agenda’, laat een woordvoerder van staatssecretaris Paul Blokhuis (jeugdzorg, VWS) weten. ‘In dit grote verandertraject zal geïnvesteerd moeten worden in ondersteuning van gemeenten en andere partijen. Ook zal er ontwikkelbudget nodig zijn op de belangrijkste thema’s van de agenda. Nadere details zullen pas in een later stadium duidelijk worden.’    

 

Besteding onduidelijk

Over de VNG moet een concreet antwoord over de voorgenomen besteding schuldig blijven. Daarover moet nog bestuurlijk overleg plaatsvinden, laat een woordvoerder van de VNG weten. In verband met de rijksbegroting voor 2022 moest er in de Septembercirculaire een bedrag worden opgenomen. Op de vraag waarom alleen gemeenten hier negen miljoen aan moeten bijdragen, en niet (ook) het rijk, gaan VWS noch de VNG op in. Ook niet op de vraag of hier onderling discussie over is geweest.

 

Verdeling

Eind juni zijn alle gemeenten door minister Ollongren van Binnenlandse Zaken in een brief geïnformeerd over welke aandeel zij van de 1,3 miljard euro via het gemeentefonds zouden krijgen. Die 1,3 miljard, om precies te zijn 1,314 miljard, is het resultaat van de onderhandelingen tussen kabinet en VNG na de uitspraak van de arbitragecommissie begin juni. Ollongren tekende daar weliswaar bij aan dat het indicatieve bedragen waren en dat de definitieve verdeling via de Septembercirculaire bekend zou worden gemaakt. De afgelopen maanden zijn gemeenten echter wel, bij onder meer het opstellen van hun conceptbegrotingen voor 2022, gaan rekenen met de bedragen van eind juni. Daarbij hebben zij zich, naar nu blijkt, 0,7 procent te rijk gerekend.

 

Hoop geld

Onder meer de Renkumse wethouder Marinka Mulder (jeugdzorg, financiën, PvdA) wist, tot aan het telefoontje van Binnenlands Bestuur, van niets. ‘Het lijkt me een hoop geld.’ ‘Het bedrag van negen miljoen kende ik niet’, stelt ook Jelle Zoetendal, jeugdwethouder (PvdA) in Heerenveen. ‘We rekenen al een poosje met ons aandeel vanuit die 1,3 miljard. Sommige gemeenten komen daarmee uit, maar Heerenveen niet. Wij komen nog steeds tekort.’

 

Vaag voorbij zien komen

Andere wethouders hebben de 9 miljoen ‘vaag voorbij zien komen’ of hebben het gelezen. In de Septembercirculaire staat het zo: ‘Vanuit de 1,314 miljard euro is, na overleg met de VNG, besloten 9 miljoen euro over te hevelen naar de begroting van het ministerie van VWS ten behoeve van de uitvoering van de hervormingsagenda in 2022. Deze 9 miljoen euro wordt door VWS beschikbaar gesteld aan de VNG.’

 

Gigantisch belangrijk

Sommigen van de wethouders die wel van de negen miljoen uitname op de hoogte waren, vinden het ook wel een hoop geld, maar stellen tegelijkertijd dat die hervormingsagenda ‘urgent’ en ‘gigantisch belangrijk’ is. De hervormingsagenda moet leiden tot een kwalitatief goed en financieel houdbaar jeugdstelsel. ‘Ik kan ook lastig inschatten wat zo’n proces kost. Negen miljoen klinkt wel erg veel. Het mag wat kosten, als het ook maar veel besparingen gaat opleveren’, stelt wethouder Johan Hamster (jeugdzorg, financiën, ChristenUnie) van Stadskanaal. ‘Het klinkt als veel geld, maar de hervormingsagenda gaat gemeenten handvatten opleveren die ons soelaas gaan bieden’, reageert de Zoetermeerse jeugdwethouder Jakobien Groeneveld (jeugdzorg, GroenLinks). Wethouder Karin Walters (financiën, zorg, Hart voor Hilversum) heeft er ook niet veel moeite mee. ‘Het is een moeilijke klus. Het is een grote uitdaging om met zoveel verschillende partijen tot een oplossing te komen.’

 

Furieus

Voor Krimpenerwaard betekent de uitname van 9 miljoen per saldo 25.000 euro minder budget voor komend jaar. ‘Maar dat kunnen we opbrengen’, stelt wethouder Ria Boere (financiën, VVD). Het stoort haar wel mateloos dat de bal eenzijdig bij de gemeente wordt gelegd. ‘Wij volgen als gemeenten de uitspraak van de arbitragecommissie. Het kabinet daarentegen wil zich echter nog steeds niet uitspreken over structureel extra jeugdbudget. Daar ben ik furieus over. Als die structurele verhoging van het jeugdbudget niet snel wordt geregeld, kan die hervormingsagenda wat mij betreft een diepe la in.’

 

Besparingen

De uitspraak van de arbitragecommissie, in het slepende conflict tussen gemeenten en rijk over tekorten op de jeugdzorg, was tweeledig. Het rijk moet gemeenten de komende jaren fors extra geld voor de jeugdzorg geven. Daarnaast moeten rijk en gemeenten uiterlijk 1 januari tot een ontwikkelagenda 2022-2028 komen, waarin concrete afspraken moeten staan over maatregelen die tot besparingen en betere sturingsmogelijkheden voor gemeenten leiden. Die ontwikkelagenda is inmiddels omgedoopt in een hervormingsagenda en moet eind januari af zijn, zo werd vorige week bekend. Rijk, gemeenten, aanbieders, professionals en cliëntorganisaties werken daar de komende maanden samen aan.

 

Teruggestort

Van de negen miljoen die komend jaar van gemeenten is afgesnoept, wordt in ieder geval niet de kosten betaald die dit najaar worden gemaakt bij het opstellen van de hervormingsagenda, stelt de woordvoerder van Blokhuis. Het geld dat niet wordt besteed, wordt weer aan het gemeentefonds toegevoegd. Dat gebeurt bij de julibesluitvorming, aldus de woordvoerder.