'Betere preventie dankzij samenwerking met zorgverzekeraars'

Gemeenten en zorgverzekeraars werken sinds 2016 steeds beter samen op het gebied van preventie. Door de coronacrisis heeft de uitvoering van de gezamenlijke plannen wel vertraging opgelopen.

RIVM

Dit blijkt uit een evaluatie van het VWS-programma ‘Preventie in het Zorgstelsel’ over de periode maart 2016 t/m maart 2022. Binnen dit programma werken gemeenten, zorgverzekeraars en zorg- en welzijnsorganisatie samen om de gezondheid van burgers te verbeteren. Hierbij gaat het vooral om risicogroepen zoals kwetsbare ouderen, personen met overgewicht of mensen met mentale problemen.

Corona

Door de coronacrisis liep de uitvoering van de preventieplannen wel vertraging op. ‘Door de coronamaatregelen was het bijvoorbeeld niet mogelijk om fysieke bijeenkomsten of trainingen te organiseren’, aldus het deze week verschenen evaluatierapport van het RIVM. ‘Ook stagneerden initiatieven doordat er samenwerkingspartijen waren die door de coronapandemie andere prioriteiten hadden of te maken hadden met personeelstekorten.’

Welzijn op recept

De nadruk in het programma ligt op goed onderbouwde interventies die op het snijvlak liggen van het sociale en het medische domein. Voorbeelden hiervan zijn valpreventie bij ouderen, Welzijn op Recept (mensen met psychosociale klachten krijgen geen pilletje maar worden doorverwezen naar een welzijnscoach) en de gecombineerde leefstijl interventie (mensen met overgewicht worden op kosten van de zorgverzekering geholpen om gezonder te eten en meer te bewegen). 

Coalities

Sinds het startjaar werken de betrokken partijen steeds intensiever samen, zo blijkt uit de deze week verschenen evaluatie. Zo nam het aantal lokale en regionale initiatieven de afgelopen jaren toe van 72 naar 125. Eind 2021 waren er nog 15 zogeheten ‘netwerkinitiatieven’ actief die gebruik maakten van de subsidieregeling preventiecoalities.

Subsidiepot

Het succes van het programma is volgens betrokkenen vooral aan deze subsidiepot te danken, waardoor er voldoende geld is om plannen ook daadwerkelijk uit te voeren. Het betreft een bedrag van minimaal 25.000 euro die een zorgverzekeraar kan aanvragen als er een samenwerkingsafspraak met een gemeente is gemaakt. De subsidie dekt een derde van de organisatiekosten, de rest wordt door de samenwerkingspartners betaald.

Vrijblijvend

Opvallend is dat zowel zorgverzekeraars als gemeenten willen dat de andere partij meer gaat doen voor kwetsbare doelgroepen. Ze vinden de huidige afspraken te vrijblijvend en hopen op meer wet- en regelgeving die preventie voor risicogroepen verplicht maakt voor zowel gemeenten als zorgverzekeraars.

Marktleider

Gemeenten waren in de periode 2018 tot en met 2022 het vaakst bij de netwerkinitiatieven betrokken - namelijk in 85 procent van de gevallen, tegen 70 procent van de zorgverzekeraars. In die gemeenten waar een zorgverzekeraar geen duidelijke marktleider was, kwam de samenwerking minder goed van de grond. 

Huisarts

Ook de huisarts en de praktijkondersteuner zijn vaak bij een initiatief betrokken (80 procent). Andere veel genoemde partijen zijn: welzijnsorganisaties (68 procent), de thuiszorg (55 procent), sociaal werk en de GGD (54 procent), inwoners (48 procent) en patiënten (39 procent). 

Lokaal maatwerk

Binnen het programma werken steeds grotere regio's samen, maar de behoefte aan lokaal maatwerk is ook groot. Kleinere gemeenten herkennen zich bijvoorbeeld lang niet altijd in de gezondheidsproblemen waar grotere gemeenten mee kampen. Ook kan er op wijkniveau behoefte zijn aan een aanpak op maat, bijvoorbeeld in verband met grote inkomensverschillen.  

Leefstijl 

Het tempo waarin regio's aan de slag gaan met preventie loopt erg uiteen, zo blijkt uit de evaluatie. Neem bijvoorbeeld de gecombineerde leefstijl interventie (GLI). In de ene regio wordt deze interventie al veelvuldig aangeboden, terwijl dit in de andere regio nog nauwelijks het geval is - bijvoorbeeld doordat er nog geen afspraken zijn gemaakt tussen gemeenten en zorgverzekeraars over het onderdeel bewegen. In december 2021 maakten bijna 40.000 mensen gebruik van de GLI.