Gat tussen gemeentelijke schuldhulp en rechter

Steeds meer schulden
Het is recessie. Steeds meer mensen raken hun baan kwijt en komen in de schulden. Eerst zullen zij zich dan wenden tot de gemeente, die een zogenaamd ‘minnelijk traject’ voorstaat. Zij maken gebruik van particuliere schuldhulpverleners en proberen ook de psychosociale factoren die tot de schulden hebben geleid, op te lossen. Als dat niet helpt, worden de schuldenaren doorgestuurd naar de rechtbank voor een aanvraag op de WSNP (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen).

Discrepantie
Tussen die twee aanpakken is nu een discrepantie zichtbaar. Terwijl wachtlijsten bij gemeentelijke kredietbanken langer worden, hebben rechtbanken minder aanvragen voor de WSNP. Dat blijkt uit de WSNP-monitor van het ministerie van Justitie. Van 15.000 in 2007 is het aantal aanvragen gedaald tot 9.000 in 2008.

Gat
Volgens het ministerie en de VNG is dit te danken aan de inspanningen van gemeenten. Maar Nadja Jungmann van organisatie-adviesbureau Hiemstra en de Vries bestrijdt dat. ‘Het komt omdat de toelatingseisen van de WSNP zijn aangescherpt’, reageert zij. ‘Er is gewoon een gat - we weten niet hoe groot - van mensen die niet geholpen worden.’

Budgetbeheer
Jungmann promoveerde op de effecten van de WSNP op het minnelijk traject. Zij baseert haar uitspraken op het onderzoek dat zij vorig jaar uitvoerde in opdracht van toenmalig staatssecretaris van Sociale Zaken Aboutaleb. Daarin bekeek zij hoeveel mensen de schuldhulpverlening instroomden en hoeveel werden toegelaten tot de WSNP. ‘We zagen dat de dossiers die niet werden aangenomen bij de rechtbank, niet extra werden geholpen bij de gemeente. Soms kiest de gemeente ervoor om mensen die niet bij de WSNP terecht kunnen, langdurig onder budgetbeheer te houden. Maar dat biedt nog geen oplossing voor de schulden.’

Flinke opgave
De prestaties van gemeenten op het gebied van schuldhulpverlening verbeteren volgens haar wel langzaam. ‘Maar gemeenten moeten niet tevreden achterover gaan leunen dat ze er zijn. Ze hebben een flinke opgave om de resultaten van de gemeentelijke schuldhulpverlening te vergroten.’

Goede zet
Het plan van minister Hirsch Ballin om bewindvoerders van Justitie die nu tijd en kennis over hebben, in te zetten bij gemeentelijke schuldhulpverlening, juicht Jungmann toe. ‘Dat is een hele goede zet. Maar gemeentes moeten wel oppassen dat de overdracht van het werk niet meer tijd gaat kosten dan wat het bespaart.’ Het plan van minister Hirsch Ballin, om de bewindvoerders die nu te weinig werk hebben in te zetten bij gemeentes, juicht zij toe. 'Dat is een hele goede zet.

Voordelen gemeenten
Volgens Jungman heeft het plan zeker voordelen voor gemeenten. 'In deze tijden van bezuinigingen kunnen ze een deel van hun uitvoering laten bekostigen door Justitie.' Overigens is ze wel benieuwd of de Raden voor Rechtsbijstand daadwerkelijk aan bewindvoerders  toevoegingen gaan afgeven om hun inspanningen te bekostigen, zoals de minister voorstelt. Ze waarschuwt daarom gemeenten die bewindvoerders willen inzetten de werkzaamheden wel serieus in te passen in de bestaande werkprocessen. 'Als je dat niet doet, loop je het risico dat de overdracht van het werk evenveel tijd kost als het bespaart en schuldhulpverleners en bewindvoerders vooral elkaar bezig houden.'