Experimenteren met sociale eisen

Met deze toezegging komt het kabinet tegemoet aan een motie van CDA-Kamerlid Eddy van Hijum om social return een plek te geven in het beleid. Maar de wens van PvdA-fractievoorzitster Mariëtte Hamer om standaard een sociale doelstelling in een bestek of inkoopcontract op te nemen, gaat het kabinet vooralsnog te ver. In een brief aan de Tweede Kamer laten minister van Sociale Zaken Piet Hein Donner en staatssecretaris Jetta Klijnsma zich positief uit over het idee van social return, maar houden ze voor wat betreft de uitwerking nogal wat slagen om de arm.

Zo wijzen ze op de kosten, en op de effecten die het zal hebben op het aanbestedingsbeleid. Ook gaat er aan invoering veel geregel vooraf, blijkt uit de ervaring van gemeenten, schrijven ze. Social return zal dan ook niet standaard worden ingezet, maar alleen selectief. Voor invoering willen de minister en staatssecretaris dat eerst onderzoek wordt gedaan naar de effecten in de gemeenten waar al ervaring is met het instrument.

Al in 2003 is er met social return bij het Rijk geëxperimenteerd, en dat is ook geëvalueerd, maar die informatie vindt het ministerie niet representatief. Destijds was de arbeidsmarkt zo krap dat er amper deelnemers gevonden werden. Naast het onderzoek gaat de Rijksoverheid zelf experimenteren, maar hoe en op welke termijn, is nog niet duidelijk. Bij gemeenten staat social return nog in de kinderschoenen. Slechts in een enkele gemeente is het een ingeburgerd begrip. Dordrecht past het al negen jaar toe, Rotterdam en Maastricht volgden later.

Wethouder Luc Winants van die laatste gemeente is enthousiast. Hij bestrijdt dat het een ingewikkeld proces is. ‘In 2 jaar tijd hebben we 230 werklozen aan een duurzame baan geholpen, en daar heb ik twee mensen voor in moeten zetten. Tel uit je winst. Behalve de sociale winst, levert het gewoon ook heel veel geld op. Ik denk dat ik vijf miljoen euro aan uitkeringen heb bespaard. De kosten zijn een fractie daarvan.’

Waarschuwing

Maar wie denkt gemakkelijk winst te kunnen maken, waarschuwt hij: ‘Met een bestek alleen ben je er niet. Je moet het ook slim organiseren en de goede mensen het laten aansturen. Zij moeten de bedrijven kunnen en- thousiasmeren en precies weten wat die nodig hebben.’ In Maastricht, en inmiddels ook de provincie Limburg, wordt social return in alle bestekken opgenomen. Winants: ‘De groen, de bouw, de thuiszorg; het is standaard.’

In januari begint de zogenoemde A2- school: een opleiding waar werklozen worden klaargestoomd voor een baan bij de ondertunneling van de A2. ‘Die tunnel kost 680 miljoen’, zegt Winants. ‘Een megaproject. Met de aannemer, Ballast Nedam, is dit project opgezet vanuit het geld van de social return. En die opleiding gaan we ook gebruiken bij andere grote projecten, zoals een nieuw zwembad.’ Jammer is alleen dat bedrijven lang niet altijd staan te springen. ‘Oh ja, er zijn er genoeg die smoesjes verzinnen, die niet willen. Maar daar gaat een medewerker dan op af om te praten. Die prikt daar wel doorheen.’