EHBOZ: Eerste hulp bij ouderenzorg

De oorzaken van die dreiging zijn inmiddels uit CBS-cijfers wel breder bekend. Op een bevolking van bijna 18 miljoen mensen telt ons land 3.600.000 65-plussers, zo’n 20,2 procent vergrijsde bevolking. De vergrijzing zet door tot 25,1 procent in 2040. Dat betekent dus dat in dat jaar 1 op de 4 bewoners 65-plusser is. En dat er op iedere 65-plusser maar 3 mensen in de werkzame leeftijd van 20 tot 65 jaar zijn. De zogenoemde grijze druk bedraagt 34 procent. Verwacht wordt dat deze verder oploopt naar 50 procent, dus naar 2 mensen in de werkzame leeftijd.

De kwetsbaarheid van ouderen is uiteraard eveneens bekend. Vanaf het 70ste jaar neemt de fysieke, psychische en sociale kwetsbaarheid toe. (600.000 mensen met dementie in 2050 en 1,2 miljoen alleenstaande ouderen in 2050) Dat alles vraagt om steeds meer zorgvolume. Dat stijgt dan ook met zo’n 4 procent per jaar. In het prognosemodel zorg en welzijn neemt het arbeidsmarkttekort toe van 49.000 personen in 2023 tot 231.700 in 2033.

Zorgelijk is ook dat de toename van het aantal 85-plussers met een prognose van 1 miljoen in 2050 gepaard gaat met afname van potentieel aanwezige informele zorg door de 50 tot 75 jarigen waaronder hun kinderen die de meeste mantelzorg verlenen. In de prognose wordt verwacht dat er in 2035 nog maar 8 en in 2050 nog maar 5 inwoners van 50 tot 75 jaar potentieel beschikbaar zijn als informele zorgverlener

De gevolgen van die voortgaande vergrijzing hebben in de afgelopen jaren tot allerlei beleidsvoorstellen en ook allerlei praktische initiatieven geleid om de problemen aan te pakken. De grote vraag blijft echter of in de komende decennia voldoende formele en informele zorg aan de in omvang toenemende groep kwetsbare ouderen kan worden geboden.

Wat de afnemende informele zorg betreft, gaat de aandacht in het bijzonder uit naar de binnenkort te pensioneren werknemers, die als maatschappelijke reservisten kunnen fungeren. Overweging verdient de ontwikkeling van een cursus‘ eerste hulp bij ouderenzorg’, de EHBOZ. Werkgevers zouden die cursus op hun kosten met de nodige sociale en burgerschapsdrang als een vorm van post-personeelsbeleid moeten aanbieden aan alle werknemers die in een komend jaar gepensioneerd worden. Gediplomeerden kunnen dan door gemeenten te faciliteren bemiddelingsbureaus voor alle niet-professionele werkzaamheden ten dienste van kwetsbare ouderen ingezet worden. Zo kunnen ziekenhuizen, verpleeghuizen, thuiszorgorganisaties, steunpunten in buurt of wijk en uiteraard ook ouderen zelf hun diensten daar inroepen. Gediplomeerden EHBOZ-ers zouden van hun ziektekostenverzekeraars korting op hun premie kunnen krijgen die hoger wordt naarmate zij zich meer beschikbaar stellen voor dienstverlening.

Uiteraard is het ontwikkelen en organiseren van zo’n EHBOZ-cursus in de eerste plaats van betekenis voor de kwetsbare ouderen van morgen, maar daarnaast in preventieve zin ook van betekenis voor de cursisten zelf die leren hoe ze hun fysieke, psychische en sociale vitaliteit zo lang mogelijk kunnen behouden.

Gerard J. Hazenkamp, oud-bondsvoorzitter van de Protestants Christelijke Ouderenbond, PCOB