Gemeenten profiteren niet van loonkostensubsidie

Het loont de maatschappij aanzienlijk om via loonkostensubsidie te investeren in mensen met een arbeidsbeperking, zo blijkt uit een maatschappelijke kosten en batenanalyse die Cedris en Divosa hebben laten uitvoeren door onderzoeksbureau Berenschot. Echter zien vooral kleine gemeenten niks terug van de financiële winsten door de manier waarop het BUIG-budget werkt.

Kosten-baten analyse

Met loonkostensubsidie kunnen gemeenten bedrijven compenseren die werknemers met een arbeidsbeperking in dienst nemen. Hierdoor wordt het voor hen makkelijker om werk te vinden. Cedris: de brancheorganisatie voor sociale werkgelegenheid, en Divosa: de vereniging van leidinggevenden in het sociaal domein vroegen Berenschot te onderzoeken welke kosten- en baten daarmee gepaard gaan.

Financiële winsten

De kosten voor gemeenten zijn helder: met name de het bedrag dat de gemeente moet inzetten om het loon te compenseren, en daarnaast de uitvoeringskosten. De winsten zijn een stuk meer divers. Zo besparen gemeenten door loonkostensubsidie op de bijstand. Inwoners zijn wanneer ze aan het werk kunnen immers niet meer aangewezen op een uitkering. Daarnaast worden er ook minder zorgkosten gemaakt voor mensen die werken. En heeft de verbeterde kwaliteit van leven verschillende positieve economische gevolgen.

Investeren

Als er 40.000 mensen met loonkostensubsidie aan de slag kunnen levert dat in totaal ruim 400 miljoen euro op, berekenden de onderzoekers. Dit vraagt een investering van ongeveer 250 miljoen euro. Divosa en Cedris zijn voorstander. ‘Door 250 miljoen extra te investeren in het begeleidingsinstrument loonkostensubsidie kunnen 40.000 mensen met een arbeidsbeperking extra aan de slag. Dat levert positieve resultaten op voor de maatschappij, de economie en de mensen zelf.’

BUIG-budget

Door de wijze waarop gemeenten vanuit het rijk gefinancierd worden voor de bijstand en de loonkostensubsidie komen de financiële baten van het gebruik van loonkostensubsidie vooral bij grote gemeente te liggen. Dit komt omdat het zogenaamde BUIG-budget dat gemeenten hiervoor krijgen bij kleinere gemeenten veel meer afhankelijk is van de historische uitkeringslasten. Voor hele kleine gemeenten (<15.000 inwoners) zelfs volledig. Pas vanaf 40.000 inwoners hebben de historische lasten geen invloed op de hoogte van het BUIG-budget.

Geen baat voor gemeenten

Dat maakt dat wanneer een kleine gemeente die via loonkostensubsidie haar bijstandsbestand verkleint, zij aan de andere kant gekort zal worden op de BUIG-uitkering. Voor de grote gemeenten geldt dat de verlaging van het budget slechts ter grootte van het objectief aandeel wordt afgewenteld op de betreffende gemeente. Het gaat dan om een relatief beperkte verlaging. In de praktijk zorgt dit voor enorme verschillen: een grote gemeente kan bijna 6.000 euro winst behalen uit het helpen van één persoon met loonkostensubsidie, terwijl dit een kleine gemeente ruim 11.000 euro aan kosten oplevert. Als collectief profiteren gemeenten niet. Door de werking van de budgetten komt de winst bij het rijk en bij private bedrijven terecht.

Neerwaartse spiraal

‘De gemeente moet over het algemeen investeren om iemand naar werk te begeleiden. De financiering die de gemeente daarvoor krijgt van de rijksoverheid is niet toereikend. ’Berenschot signaleert dat er nu al gemeenten zijn die vanwege een tekort op het BUIG-budget besluiten te bezuinigen. ‘Het risico is dat daardoor meer in plaats van minder mensen in de bijstand komen. Dat leidt tot een nog hoger tekort op het BUIG-budget. Daardoor bestaat het risico van een neerwaartse spiraal.’