De Vaalse beweegmakelaar slecht drempels

Al jaren bungelt het Zuid-Limburgse Vaals onderaan de landelijke lijstjes wat betreft armoede, opleidingsniveau en arbeidsparticipatie. Met beweegmakelaars gooide de gemeente het roer om. Zij gaan op pad om inwoners letterlijk en figuurlijk in beweging te brengen. En dat werkt, ziet ook de ombudsman.

Het is een veelgehoorde klacht: Wmo-consulenten die keukentafelgesprekken niet insteken vanuit de zorgvraag, maar vanuit de standaardpakketten en de ruimte binnen de begroting. Niet de behoefte, maar de regels en het ingekochte aanbod zijn leidend. ‘Burgers hebben nogal eens de indruk dat de gemeente tijdens het keukentafelgesprek meteen denkt aan welke oplossing wel en welke niet kan’, aldus Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in zijn in april verschenen rapport Burger in zicht! ‘Ze zouden graag willen dat de gemeente eerst kijkt naar de burger zelf en bespreekt wat de vraag precies is.’ Van Zutphen roept op om ‘flexibel en creatief’ te zijn bij het toekennen van Wmo-voorzieningen.

Drielandenpunt

Er zijn echter ook gemeenten die dit al wél goed doen. De ombudsman is in het bijzonder te spreken over het Zuid-Limburgse Vaals. Gelegen in het uiterste zuidoosten van de provincie ligt de gemeente, die iets meer dan 10.000 inwoners telt, aan de grens van Nederland. Nabij het drielandenpunt met België en Duitsland, ten westen van keizerstad Aken. Van Zutphen prijst deze grensgemeente om haar Wmo-aanpak en zogenoemde ‘beweegmakelaars’. Hij was zelfs bereid om tijdens een bliksembezoek het betreffende onderzoeksrapport te overhandigen aan de eerste beweegmakelaar van Vaals: Jolanda Mikic.

Vol verwondering

Zoals wel vaker blijft succes niet onopgemerkt. Geregeld bezoekt Mikic andere gemeenten. ‘Op verzoek komen we met een delegatie wel eens langs om te vertellen over hoe we in Vaals werken’, zegt ze. Zo nu en dan gaat ze vol verwondering weer huiswaarts. ‘Het verbaast me soms hoe strak alles in andere gemeenten is geregeld.’

Bezorgde dokters

Want dat gaat in Vaals wel anders. Samen met collega Marjolein Wassenberg ontwikkelde Mikic de aanpak beweegmakelaar. Dat gebeurde op instigatie van huisartsen, die tijdens hun spreekuren veel mensen met overgewicht zagen. In 2022 had 51,3 procent van de volwassen Vaalsenaren overgewicht. Dat ligt net iets hoger dan het landelijk gemiddelde (50,3 procent). Deze bezorgde dokters probeerden hun patiënten te stimuleren om wat te doen aan hun gewicht. Met flyers of gesprekken, maar het was tevergeefs. ‘De beweegmakelaar was, zoals de naam al doet vermoeden, in eerste instantie in het leven geroepen om mensen meer te laten bewegen’, zegt Mikic. ‘Maar toen we startten kwamen we er al snel achter dat bij deze mensen veel meer speelde. Denk aan eenzaamheid, financiële problemen, of andere gezondheidsklachten; zowel fysiek als mentaal. Allemaal drempels om niet ‘van de bank af te komen’.’ Zij kwamen om allerlei redenen bij de huisarts terecht, maar die kon weinig doen aan de onderliggende problematiek.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 18. (inlog)