De economie is te hard geworden

Onlangs had ik twee mensen op bezoek die volkomen vastgelopen waren op hun werk. Naar hun idee waren ze te hard onder druk gezet om te presteren, werd er onvoldoende rekening gehouden met hun persoonlijke situatie, was er in het bedrijfsleven te weinig aandacht voor mensen. Ze hadden tijden meegemaakt dat dit heel anders was. In hun beleving was de economie te hard geworden.

De ervaring van deze twee mensen deed mij denken aan het buurtvoetbal uit mijn jeugd. Als jongens uit de buurt hadden wij ons verzameld in het elftal ERDAL. Dat was in die tijd een schoenpoetsmerk, maar voor ons was het de afkorting van Elf Rappe Duivels Achter Leer. Wij voetbalden tegen soortgelijke elftallen uit andere buurten. Daarbij hadden we eigen spelregels die enigszins afweken van het normale voetbal. Een van die andere spelregels werd denk ik door heel veel andere jeugd gehanteerd, namelijk: als je drie corners had gemaakt kreeg je een penalty tegen. De volgende spelregel was vrij uniek denk ik. Die regel luidde: als de penalty te hard ingeschoten wordt, telt de goal niet. Over de vraag wanneer een bal te hard was, kregen we vaak ruzie, maar de regel als zodanig stond niet ter discussie, wel de toepassing ervan.

Wat was de achtergrond van deze regel en waarom was die zo vanzelfsprekend geaccepteerd in onze jongenslogica? Omdat de keeper een eerlijke kans moet krijgen om de bal te stoppen. Die jeugdige wijsheid gaat ook op voor de moderne economie. Als deze economie niet getemperd wordt, is ze te hard en worden mensen erdoor vermalen.  Daarom is er een sociaal beleid bevochten vanuit de samenleving, door de arbeiders, door de kerken, door allerhande maatschappelijke organisaties. Door deze acties vanuit de samenleving is de economie getemd en de overheid heeft dat met sociale wetgeving bekrachtigd. Het is inderdaad zo dat de laatste twintig jaar op veel fronten die temming is losgelaten. Dat is wellicht in het belang van de sterken, de gezonden, de mensen die keihard kunnen trappen. Maar dit harde spel zal heel veel mensen onvoldoende kansen geven om ballen te stoppen, om op een waardige wijze het spel mee te spelen. Onze huidige economie heeft dringend behoefte aan de spelregel van de jeugdige ERDAL-spelers: als er te hard geschoten wordt telt het niet! Over de toepassing van die regel zal de nodige maatschappelijke discussie ontstaan, maar over de geldigheid van de regel bestaat geen verschil van inzicht: geen enkele samenleving kan op de duur een ongetemde economie verdragen.

Helden, 21 november 2010

Raf Janssen