Potentie van jonge ouderen blijft onbenut

De steeds grotere en gezondere groep 65-plussers is 'het geschenk van de eeuw', schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in een advies dat woensdag verscheen. Gemeenten zouden gek zijn als ze van die potentie geen gebruik maken, legt raadslid Pieter Hilhorst uit.

Generatiebewust beleid

Maar dan moeten overheden daar wel op inspelen, waarschuwt de RVS. Ook gemeenten hebben een rol in het faciliteren van de nieuwe woon-, zorg- en werkbehoeften van de jonge ouderen. In plaats van de invulling van deze levensfase als een individuele zaak te zien, moeten overheden 'generatiebewust beleid' en gemeenschappelijke verantwoordelijkheid maken.

Jonge ouderen

De jaren twintig worden het decennium van the young old, kopte the Economist onlangs - of, zoals de Japanners ze noemen: the yold. Deze babyboomers zijn tussen de 65 en 75 jaar oud en vormen de grootste, gezondste en rijkste groep senioren ooit in de geschiedenis. Ook in Nederland groeit de groep 65-plussers: van 2,4 miljoen in 2018 naar een verwachte 3,2 miljoen in 2040.

Pensioengerechtigd én vitaal

En ook hier wordt veel van de groep verwacht. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) spreekt in zijn recente publicatie zelfs over een nieuwe levensfase: de derde levensfase, tussen de tweede (werken) en de vierde (ouderdom) in. Die nieuwe levensfase is volgens de raad het 'geschenk van de eeuw'. 'Er zijn steeds meer mensen die pensioengerechtigd zijn én vitaal. En een groot deel van die mensen wil van betekenis zijn.' Dat is kernboodschap van het advies volgens Pieter Hilhorst, raadslid bij de RVS en oud-wethouder in Amsterdam.

Zorgzame wooninitiatieven

Wonen is één van de belangrijke thema's in het advies. Steeds meer jonge ouderen willen verhuizen naar een kleinere woning of een woongemeenschap. Daarom is een divers en flexibel aanbod op de woningmarkt nodig. Zo krijgen bovendien ook starters meer ruimte. Maar gemeenten maken nog weinig gebruik van die kansen: stroperige bureaucratie vormt nog te vaak een obstakel voor 'burgers die zorgzame wooninitiatieven willen realiseren', aldus de RVS.

Co-wonen

'Veel ouderen zitten in een huis dat niet meer past bij hun situatie', beaamt oud-wethouder Hilhorst. Voor hen kan co-wonen, het samenwonen in een woongemeenschap, uitkomst bieden. Dat is bij uitstek iets wat gemeenten kunnen regelen, zegt Hilhorst. 'Beter voor de ouderen, beter voor jonge gezinnen, en het versterkt sociale netwerken.' En het maakt ouderen ook minder kwetsbaar als ze eenmaal in de vierde levensfase zitten, voegt hij toe.

Krachtig ondersteund

Ook op het gebied van zorg zijn er verbeteringen mogelijk. Van de jonge ouderen verleent 17 procent 12,5 uur mantelzorg per week. Burgerinitiatieven waarbij zorg vanuit de gemeenschap zelf wordt georganiseerd, zouden 'krachtig ondersteund moeten worden door gemeenten', aldus de RVS. Zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt wordt als goed voorbeeld van een burgerinitiatief genoemd. De groep organiseert steun voor ouderen, waardoor die zo zelfstandig mogelijk in het dorp kunnen blijven wonen.

Potentie

Maar, benadrukt Hilhorst, naast wonen en zorg moeten ook vooral nieuwe soorten activiteiten gefaciliteerd worden - werkvormen tussen vrijwilligerswerk en betaald werk in, met minder verantwoordelijkheid dan bij een betaalde baan, maar ook met een minder vrijblijvend karakter dan veel vrijwilligerswerk. Juist nu er tekorten zijn in de zorg en het onderwijs. 'Wat niet wil zeggen dat het een verplichting is voor ouderen om te blijven werken, maar wel dat je gek bent als je van die potentie geen gebruikt maakt', aldus Hilhorst.