Minder daklozen? 'De opvang zit overvol'

Het CBS rapporteerde dinsdag een daling van het aantal daklozen in Nederland, maar branchevereniging Valente trekt de nauwkeurigheid van die cijfers in twijfel. In de praktijk is er volgens de vereniging geen daling te zien. 

Overvol
'Al onze leden, van Limburg tot Noord-Holland, geven aan dat het aantal daklozen niet gedaald is en dat de opvang nog steeds overvol zit', zegt Rina Beers, senior beleidsmedewerker bij Valente, de branchevereniging voor participatie, begeleiding en veilige opvang. Dat beeld strookt niet met de cijfers die het CBS dinsdag publiceerde, waaruit bleek dat het aantal daklozen tussen 2018 en 2021 met ruim zevenduizend is gedaald.

Jong
Het CBS meldde ook dat het aantal jonge daklozen (18-27 jaar oud) in vijf jaar tijd vrijwel halveerde. Die bevinding vindt Beers 'opmerkelijk, omdat wij juist wel een grote groep dakloze jongeren zien'. Dat zijn veelal jongeren die moeten rondkomen van flexbaantjes en niet kunnen terugvallen op hun ouders. Het CBS merkt op dat de cijfers over 2020 en 2021 'voorlopig' zijn en mogelijk nog 'beperkt' moeten worden bijgesteld.

Onzichtbaar
Beers denkt dat de discrepantie tussen de CBS-cijfers en de ervaringen uit de praktijk een gevolg kan zijn van blinde vlekken in de registratiemethode van het CBS. Zo vraagt Beers zich af of alle mensen die vorig jaar, tijdens de coronalockdown, op alternatieve locaties zijn opgevangen ook worden meegenomen in de aantallen. Bovendien blijven 'bankslapers' of mensen zonder inschrijving bij de gemeente, die op wisselende adressen, of bijvoorbeeld in auto's of op campings slapen, vaak onzichtbaar. Ook dakloze 65-plussers en 18-minners tellen niet mee, terwijl Valente weet dat er 1650 minderjarige kinderen met ouder in de maatschappelijke opvang zitten. Ten slotte zijn er nog mensen die door de gemeente als zelfredzaam worden bestempeld, ondanks dat ze geen onderdak hebben. Ook zij worden niet meegeteld.

Woningcrisis
Kortom, Beers ziet een 'voortdurende druk op de opvang'. Dat leidt ertoe dat sommige gemeenten toegangseisen voor de opvang steeds verder aanscherpen. De woningnood speelt volgens Beers een belangrijke rol in de aanhoudende dakloosheid. Ook de coronacrisis zou ook van invloed kunnen zijn, omdat mensen daardoor wellicht minder makkelijk in hun eigen netwerk opgevangen konden worden, verwacht Beers. Valente roept, samen met de VNG, de Tweede Kamer op om 150 miljoen euro aan incendeel budget beschikbaar te stellen voor de aanpak van dakloosheid in 2022.

Bestaanszekerheid
Ook het Leger des Heils, die dinsdag actie voert op het Malieveld in Den Haag voor een betere aanpak van dakloosheid, meldt dat de druk op de opvang hoog blijft. 'Het Leger des Heils ziet dagelijks dat de maatschappelijke opvang verstopt is en te weinig mensen uitstromen, want er zijn te weinig passende woonplekken', schrijft de organisatie. Bestuursvoorzitter kapitein Harm Slomp: ‘Er moet meer aandacht komen voor de preventie van dakloosheid en het belang van bestaanszekerheid. In de huidige wooncrisis dreigen de dak- en thuisloze mensen weer aan het kortste eind te trekken.’

‘Het beleid werkt’
Paul Blokhuis (ChristenUnie), staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), noemde de CBS-cijfers dinsdagochtend 'goed nieuws'. Ook ziet hij in de resultaten bewijs dat zijn beleid van de afgelopen jaren haar vruchten afwerpt. Zo maakte Blokhuis vorig jaar 200 miljoen euro vrij om dakloosheid te bestrijden. 'Je kunt dus zeggen dat het beleid werkt', laat een woordvoerder weten', 'ondanks dat we de wind tegen hebben met de coronacrisis en woningnood.'