'Investeer in netwerk ervaringsdeskundigen'

Gemeenten moeten investeren in een duurzaam netwerk aan ervaringsdeskundigen rondom inclusievraagstukken. Daarvoor pleit April Ranshuijsen, managing consultant sociaal domein bij BMC. Vooral kleinere gemeenten worstelen ermee dat ze toegang hebben tot een klein aantal ervaringsdeskundigen, die niet altijd representatief zijn voor de gehele doelgroep.

Lokale inclusieagenda

Een beperking kan dat ook vele vormen aannemen en de gevolgen ervan sterk afhankelijk van de (fysieke) leefomgeving. Gemeenten, provincies en het rijk zijn al een tijdje aan de slag met het VN-verdrag Handicap. Zo moeten gemeenten een lokale inclusie agenda opstellen, waarin ze stilstaan bij wat zij kunnen doen om de omgeving zo aan te passen dat een beperking geen reden is tot uitsluiting. En dat mensen met een beperking volwaardig mee kunnen doen.

Ervaringsdeskundigen

Volgens Ranshuijsen vraagt het opstellen van zo’n inclusieagenda een andere manier van kijken naar de omgeving. Alleen de blik van mensen die fysiek gezond zijn voldoet niet. Juist iemand die gewend is beperkt te worden door de grenzen van de fysieke ruimte om zich heen kan goed inschatten wat er nodig is om wel vrij te kunnen bewegen. Daar komt de ervaringsdeskundigen om de hoek kijken, en overheden zouden er volgens de BMC consultant goed aan doen om hen erbij te betrekken.

Vragen

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, erkent Ranshuijsen. Want welke ervaringsdeskundige betrek je dan, en hoe vind je ze? ‘Dit zijn vragen die ik vaak krijg van organisaties die mij vragen om input vanuit mijn ervaringsdeskundigheid. De term ‘ervaringsdeskundige’ wordt naar mijn idee ook vaak onvoldoende doordacht gebruikt, terwijl je voor het goed betrekken van mensen duidelijk moet weten waar je het precies over hebt.’

Kennis of deskundigheid

Want, het hebben van ervaringskennis maakt nog geen ervaringsdeskundigheid. Daar is meer voor nodig. ‘Een ervaringsdeskundige is iemand die in staat is om de eigen ervaringskennis in combinatie met ervaringskennis van anderen over te brengen op een deskundige manier. Het doel is deze kennis in te zetten voor een meer algemeen belang van anderen.’ Dat kan volgens Ranshuijsen vanuit een professionele of vrijwillige rol, maar belangrijk is wel dat gemeenten goed nadenken over wie zij benaderen voor hun expertise.

Representatief

Het bestaande netwerk van mensen met ervaringskennis en -deskundigheid verschilt per gemeente ziet BMC. Sommige gemeenten hebben enkele vrijwilligers die langere tijd in beeld zijn. Andere gemeenten hebben goed lopende platforms met formele samenwerkingsafspraken. Gemeenten die meer willen doen met ervaringsdeskundigheid lopen tegen verschillende zaken aan. Vooral kleinere gemeenten hebben moeite met het samenstellen van een representatief netwerk.  

Ad hoc

Daar heeft Ranshuijsen begrip voor, echter is er vaak ook sprake van ad hoc denken door bestuurders. ‘Ik snap dat je niet met één druk op de knop mensen tevoorschijn tovert. Die ook nog passen bij jouw vraagstuk. Tegelijkertijd zie ik dat het betrekken van mensen vaak te laat in beeld komt. Wat leidt tot de snelle oplossing: volgende keer beter doen. Maar nergens wordt dit geborgd en dus blijft dit patroon zich herhalen. Zo worden heel wat kansen gemist.’

Wettelijke verplichting

‘Precies hierom is de wettelijke verplichting tot inzet van ervaringskennis en deskundigheid nodig. Kiest jouw gemeente voor de minimale variant en het kunnen ‘afvinken’ of voor een serieuze insteek? Ga je voor het laatste, dan vraagt dat een duidelijke leidraad, voor de hele gemeentelijke organisatie.’ Ranshuijsen ziet de oplossing in het bereid zijn te investeren in het opbouwen van een duurzaam netwerk. En gemeenten hoeven het niet alleen te doen.

Investeer in netwerk

Lokale en landelijke belangenorganisaties zijn vaak bereid inzichten te bieden. Maar ook lokale verenigingen kunnen kennis leveren. ‘Ga langs bij sport- en culturele activiteiten of evenementen en maak je vraag zichtbaar. Gebruik de contactmomenten met Wmo-klanten. Roep op in het lokale huis-aan-huisblad. Werk samen met (kleinere) buurtgemeenten. Maak gebruik van professionals met specifieke deskundigheid, die ook samenwerken met de mensen om wie het gaat. Wees creatief.’