Commissie VWS: hervorming beschermd wonen controversieel

De invoering van het woonplaatsbeginsel en het nieuwe verdeelmodel voor beschermd wonen moeten controversieel worden verklaard. Dat vindt een meerderheid van de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Hiermee komt de hervorming op de lijst met onderwerpen die de commissies en de Tweede Kamer de komende periode niet behandelen. Volgende week wordt duidelijk wat de Kamer in zijn geheel controversieel verklaart.

Gemeenten, rijk en andere partijen werken al jaren aan de transitie ‘van beschermd wonen naar een beschermd thuis’. Deze wending moet het mogelijk maken dat mensen met psychische problemen vaker thuis of in hun eigen woonplaats kunnen blijven wonen.

Het woonplaatsbeginsel en het nieuwe objectief verdeelmodel moeten ervoor zorgen dat alle gemeenten verantwoordelijk worden voor de ondersteuning van de eigen inwoners. Niet de gemeente waar de cliënt zich aanmeldt, maar de gemeente waar de cliënt vandaan komt wordt verantwoordelijk voor het verstrekken van beschermd wonen. Nu ligt deze verplichting nog bij de centrumgemeenten. Deze doordecentralisatie moet recht doen aan het in 2015 verschenen advies ‘Van beschermd wonen naar een beschermd thuis’ van de Commissie Toekomst beschermd wonen.

Uitstel

De herziening is echter al vier keer uitgesteld. Vorig jaar werd de invoering verschoven van 1 januari 2023 naar 1 januari 2024. In mei constateerden het rijk en de gemeenten dat deze datum evenmin haalbaar is. De nieuwe streefdatum is (vooralsnog) 1 januari 2025.

Teleurstelling

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt het besluit zeer teleurstellend. ‘Gemeenten zijn met alle partners al jaren bezig met de beweging van Beschermd Wonen naar een Beschermd Thuis’, zegt een woordvoerder van de VNG. Volgens de gemeentekoepel zijn het woonplaatsbeginsel, het objectieve verdeelmodel en de doordecentralisatie van middelen naar álle gemeenten de randvoorwaarden om dat mogelijk te maken. Dat de invoering keer op keer wordt uitgesteld is voor gemeenten een steen des aanstoots.

Ook Erik Dannenberg betreurt dat dit onderwerp controversieel is verklaard. Hij was de voorzitter van de Commissie Toekomst beschermd wonen en staat aan het roer van Divosa, de vereniging van gemeentelijke directeuren in het sociaal domein. ‘Het vertraagt namelijk het vroegsignaleren van mensen die ontregeld raken in hun bestaan en belemmert het herstelgericht werken en de participatie van deze mensen’, zegt de oud-wethouder.  

Factuur voor gemeenten

Valente laat weten juist blij te zijn met het besluit van de Kamercommissie. De landelijke branchevereniging voor aanbieders van beschermd en begeleid wonen verzet zich al jaren tegen de invoering van het woonplaatsbeginsel. ‘Het is niets meer dan een verdeelregel om te bepalen welke gemeente de factuur voor beschermd wonen moet betalen’, zegt Esmé Wiegman, directeur van Valente. Volgens haar doet het woonplaatsbeginsel op zichzelf niets om ervoor te zorgen dat mensen aan huis ondersteuning krijgen, of dat zij een passende woonplek en zorg krijgen. Wiegman: ‘Ook wij willen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen, maar daarvoor moeten andere randvoorwaarden worden gecreëerd, zoals voldoende huisvesting en begeleiding. Deze technocratische oplossing verandert daar niets aan.’

Nieuw kabinet

De commissies van de Tweede Kamer komen deze week bijeen om een lijst op te stellen van onderwerpen die de commissies en de Kamer de komende periode niet behandelen. Totdat er een nieuw kabinet is aangetreden komen deze controversieel verklaarde onderwerpen niet op de Kameragenda.