Chaos jeugdzorg loopt uit de hand

Zorgaanbieders, vooral gespecialiseerde, trekken zich terug uit gemeentelijke aanbestedingsprocedures voor 2018 of schroeven hun aanbod dit jaar zelfs al terug. Ze moeten werken tegen te lage tarieven die gemeenten willen vergoeden, waardoor kwaliteit van zorg niet meer kan worden gegarandeerd en de werkdruk voor medewerkers onverantwoord hoog oploopt.

Werkdruk
GGZ-instelling Mondriaan in Limburg stopt al binnen enkele weken met de zorg aan een nog onbekend aantal kinderen. De werkdruk is te hoog voor de psychiaters en verpleegkundigen, jeugdpsychiaters moeten vanuit de nachtelijke crisisdienst meteen de dagdienst weer in. De GGZ-organisatie moet vanwege gemeentelijke bezuinigingen met steeds minder mensen dezelfde zorg leveren. En in Zuid-Holland-Zuid – 17 gemeenten, waaronder Dordrecht – trekken twee aanbieders van jeugdzorg zich terug uit de aanbestedingsprocedure voor 2018.

Leger des Heils
Het Leger des Heils (jeugdbescherming en reclassering) houdt het in Zuid-Holland-Zuid voor gezien, in navolging van de William Schrikker Groep, enkele dagen geleden. Zij vinden de door de regio Zuid-Holland-Zuid geboden vergoedingen voor 2018 te laag om goede kwaliteit van zorg te bieden. Voor 300 kinderen van de Schrikker Groep in Zuid-Holland-Zuid is nu onduidelijk of zij vanaf 2018 hun vertrouwde jeugdzorgbeschermer kunnen houden of een goedkopere zullen krijgen. Hoe het de 120 kinderen van het Leger des Heils in en rond de Drechtsteden zal vergaan is nog onduidelijk. Eerder, eind 2016, dreigden de Schrikker Groep en het Leger des Heils in de regio Arnhem zich terug te trekken uit de levering van jeugdhulp en jeugdreclassering. Ook toen vonden zij het door gemeenten aangeboden tarief te laag.

Tariefstellingen

Vooral vooraf vastgestelde te lage tariefstellingen in aanbestedingsprocedures en te kortlopende contracten zijn de zorgaanbieders een doorn in het oog. Veel gemeenten en hun regio’s voelen zich daartoe gedwongen omdat zij de zorgvraag en de zorgzwaarte van jeugdigen zien stijgen, terwijl de budgetten door rijksbezuinigingen jaarlijks lager worden. Een beeld dat ook uit het gezamenlijk onderzoek door Binnenlands Bestuur en NOS onder 228 gemeenten naar voren komt. Bij de helft is het geld voor jeugdzorg voor 2017 nu al op, deze gemeenten hevelen momenteel in veel gevallen middelen uit hun reserves over naar jeugdzorg.

Limburg

In Limburg, waar GGZ-instelling Mondriaan werkt, komt inmiddels tweederde van de gemeenten in 2017 bijna 29 miljoen euro tekort. In Venlo is het tekort het hoogst, 11 miljoen euro. Dat is vier ton meer dan in mei werd gedacht, toen er over de jeugdzorg een grote politieke crisis ontstond in de stad. Ook Heerlen (6 miljoen), Roermond (2,7 miljoen), Landgraaf (1,6 miljoen) en Kerkrade (1,5 miljoen) verwachten dit jaar te moeten bijpassen. De Limburgse GGZ-instelling Mondriaan zoekt momenteel uit hoeveel van de 500 kinderen in behandeling binnen enkele weken geen zorg meer zullen ontvangen. Het gaat vooral om kinderen in de regio Limburg-Zuid, waar de financiële problemen het grootst zijn. Mondriaan kijkt daar naar verkleining van het zorgaanbod, vooral op klinisch vlak. Mondriaan participeert in Zuid-Limburg nog wel in een vorm van bestuurlijke aanbesteding voor 2018, waarbij gemeenten en aanbieders gezamenlijk de contractering voorbereiden.

Groningen

De jeugdzorgproblematiek zien we overal terug in het land. In het noorden stevenen bijvoorbeeld de Groninger gemeenten dit jaar af op een tekort van 10 tot 14 miljoen euro. De gemeenten merken dat de sociale problematiek van kinderen toeneemt door meer vechtscheidingen en psychische stoornissen. Vooral de gemeente Groningen duikt in 2017 flink in het rood (-4,1 miljoen euro).

Ook de gemeente Oldambt moet enkele tonnen bijleggen dit jaar. Een bedrag dat nog veel hoger zou zijn als Oldambt alleen zou moeten opdraaien voor de kosten. De Groninger gemeenten hanteren nu nog het solidariteitsprincipe, ze betalen allemaal mee aan te hoog opgelopen kosten van jeugdzorg bij andere gemeenten. Tien van de 23 gemeenten willen daar echter in 2018 vanaf, een krak in de gemeentelijke solidariteit.

Brabant

Het zijn vooral de door het rijk opgelegde bezuinigingen van 200 miljoen euro op jeugdtaken die gemeenten steeds meer parten spelen. Bezuinigingen die te fors en te snel zijn doorgevoerd door het rijk, stellen wethouders in Zuidoost Brabant vast. De wethouders van jeugdzaken van onder meer Eindhoven, Helmond en Deurne hebben daarom een brief aan het (nieuwe) kabinet geschreven, waarin zij pleiten voor alsnog extra overgangsbudget voor vier jaar, om de transitie van jeugdzorg naar de gemeenten te kunnen laten slagen. ‘De huidige budgetten voor jeugdzorg zijn, nu en in de toekomst, niet toereikend’, zegt wethouder Marnix Schlösser van Deurne in het Eindhovens Dagblad. Zuidoost Brabant sluit daarbij aan bij het door de VNG voorgestelde transformatiefonds, waarover momenteel met het rijk wordt onderhandeld.