Centraal leeraanbod over maatschappelijke onrust

Met de lancering van een handboek maatschappelijke onrust en een centraal leeraanbod over maatschappelijke stabiliteit gaan de ministeries van BZK, JenV en SZW, samen met de VNG, NGB en de Wethoudersvereniging, versnippering van informatie tegen. Gemeenten kunnen op een speciale website alles vinden over het voorkomen van maatschappelijke onrust, polarisatie, radicalisering, extremisme en problematisch gedrag en het bevorderen van inclusie.

Versnipperd
Deze bundeling van informatie op één plek wordt gedaan vanuit de brede interbestuurlijke aanpak maatschappelijke ‘onrust en ongenoegen’. Onlangs deed de VNG nog een oproep aan een nieuw kabinet om die aanpak structureler te maken. Vooralsnog was het leeraanbod aan publicaties, trainingen en contactpunten over maatschappelijke stabiliteit voor gemeenten versnipperd, omdat die door verschillende (overheids)organisaties worden aangeboden. Op de nieuwe, overzichtelijke website staan nu de meest actuele, bruikbare leerproducten om als gemeente of andere (publieke) professional maatschappelijke stabiliteit in de samenleving te bevorderen, netjes geordend op thema.

Handboek
Daarnaast is het ‘Handboek maatschappelijke onrust’ gelanceerd wat bestuurders en ambtenaren op weg moet helpen als zij specifiek te maken hebben met (naderende) maatschappelijke onrust en ongenoegen. Het handboek ontsluit specifieke publicaties over maatschappelijke onrust en het achterliggende ongenoegen en geeft daar een korte analyse op. Het handboek biedt geen nieuwe kennis, maar ontsluit de grote hoeveelheid beschikbare kennis. Ook bevat het handboek geen ‘kant en klare blauwdrukken voor de oplossing van concrete problemen’, staat in de openingstekst, maar vooral ‘procesbeschrijvingen van processen die gemeenten samen met andere netwerkleden kunnen doorlopen in het kader van een duurzame en effectieve strategie voor maatschappelijke stabiliteit’.

Maatwerk
Een volledig gestandaardiseerde aanpak van maatschappelijke onrust is doorgaans weinig effectief. De meeste auteurs pleiten voor het leveren van ‘maatwerk’, waarbij interventies bij de doelgroep in kwestie dienen aan te sluiten. Voordat wordt besloten tot een aanpak moet eerst een analyse van de situatie te worden gemaakt. Daarnaast zijn netwerken van cruciaal belang voor het opvangen van signalen en het vroegtijdig en adequaat ingrijpen. Een zo effectief mogelijk netwerk moet bestaan uit verschillende partijen uit verschillende domeinen die op gelijkwaardige manier samenwerken, zoals de gemeente, politie, woningcorporaties, welzijnswerk en bewoners.

Empathische communicatie
Omdat het gevoel ‘niet gehoord te worden’ gezien wordt als een hoofdoorzaak van het ontstaan van maatschappelijke onrust en onbehagen is het belangrijk te investeren in contact met deze ongeruste burgers door naar hen te luisteren en hen actief te betrekken bij het proces, valt verder te lezen in de inleidende tekst. Niet alleen netwerken zijn hier uitermate geschikt voor, maar ook het werken met sleutelfiguren die informeel contact onderhouden. Ook moeten overheden investeren in een open en empathische communicatie met burgers. Zij moeten proberen de juiste toon te vinden die leidt tot ‘inclusieve communicatie waaruit rust spreek en waarin geen moraliserende termen gevangen zitten’. De communicatie moet eveneens gericht zijn op het kweken van wederzijds begrip, ‘waarbij de behoeften en gevoelens van de verschillende partijen een plek wordt gegeven’.

Geen empirisch bewijs
De inleidende tekst eindigt met een opvallende kanttekening. Het merendeel van de handreikingen is theoretisch onderbouwd, ‘maar er is een gebrek aan empirisch bewijs dat de handreikingen ook in de praktijk werken of hebben gewerkt’. ‘Door dit tekort aan evidence-based beleid is het lastig om met zekerheid iets te zeggen over de werking en de waarde van het instrument in de praktijk.’