Breed moratorium schulden ‘dode letter’

Ongeveer twee jaar na invoering blijkt het breed moratorium op schuldeninning allesbehalve de noodknop voor schuldstabilisatie te zijn waarvoor het was bedoeld. Gemeenten krijgen aanvragen niet langs de rechter. De NVVK pleit daarom voor een gemeentelijke bevoegdheid om in ieder geval overheidsschuldeisers tijdelijk on hold te zetten.

Aanvragen afgewezen

Het breed moratorium, dat in 2017 als instrument werd ingevoerd, moest ervoor zorgen dat schuldeisers een schuldenaar een half jaar met rust laten zodat de schulden gestabiliseerd kunnen worden en de schuldhulpverlening een dossier regelingsrijp kan maken. Corinne Berhitu, adviseur schuldhulpverlening bij stichting Stimulansz, signaleerde onlangs dat aanvragen voor een breed moratorium door gemeenten tot nu toe allemaal zijn afgewezen, voor zover uitspraken daarover openbaar zijn gemaakt. Rechters wezen verzoeken onder meer af omdat die niet op schuldstabilisatie gericht waren, omdat de beslagvrije voet te laag was om de vaste lasten te betalen, of omdat er nog geen contact was geweest tussen de schuldhulpverlening en schuldeisers.

Niet effectief

Volgens Berhitu is het instrument sowieso lastig te gebruiken door gemeenten. Zij wijst erop dat er aan erg veel criteria moet worden voldaan om een aanvraag in te kunnen dienen. Zo moet de schuldenaar in kwestie al zijn toegelaten tot de schuldhulpverlening, moet de vastgestelde beslagvrije voet voldoende zijn voor de vaste lasten, en wordt een aanvraag alleen gehonoreerd als schuldeisers nog steeds weigeren akkoord te gaan met het opschorten van invorderingen nadat alle andere paden zijn bewandeld. ‘Ik ontving al vaker signalen van gemeenten die erop wijzen dat zij het instrument niet effectief vinden’, aldus Berhitu. ‘Zo willen gemeenten het graag kunnen inzetten zodra iemand voor hulp heeft aangeklopt, en niet pas als iemand is toegelaten tot de schuldhulpverlening.’

Brandalarm

Een woordvoerder van de NVVK noemt het breed moratorium een dode letter. ‘Alle aanvragen zijn tot nu toe afgewezen, en afgelopen jaar waren dat er überhaupt maar drie’, licht hij toe. ‘Zelfs als je als gemeente denkt alles goed te hebben doorlopen, zegt de rechter dus nee.’ De NVVK vindt dat er met 22 voorwaarden een te hoge drempel is om gebruikt te maken van het instrument. ‘Voor ons telt er maar één, namelijk of iemand bereid is om een traject in te gaan.’ Dat het instrument weinig wordt gebruikt, ligt ook aan het tijdsintensieve karakter dat resulteert uit de vele voorwaarden. ‘Gemeenten moeten documentatie aanleveren waarvoor zij afhankelijk zijn van derden en dat kan lang duren. Daardoor wordt de functie van noodknop al helemaal teniet gedaan. Je kan dit vergelijken met een brandalarm dat pas drie dagen na het uitbreken van de brand afgaat.’

Bevoegdheid bij gemeenten leggen

‘Houd het simpel’, luidt de belangrijkste verbetersuggestie van de NVVK. ‘Wij vinden dat de bevoegdheid om te beslissen over zo’n moratorium prima bij de gemeenten kan liggen. Daarbij kan al een begin gemaakt worden met schuldeisende overheidspartijen. Zij mogen ervan uit gaan dat een gemeente daar als medeoverheid goed naar kijkt.’ Daarnaast wijst de NVVK-woordvoerder, net als Berhitu, op initiatieven vanuit schuldeisers zelf om schuldstabilisatie beter mogelijk te maken. Zo sloot KPN een maand terug een convenant met de NVVK af waarin het bedrijf toezegde openstaande vorderingen te bevriezen op verzoek van de schuldhulpverlening. Daarnaast zal KPN standaard akkoord gaan met een voorstel voor een minnelijke schuldenregeling als dat door een NVVK-lid wordt gedaan.