Buiten kijf: reikwijdte jeugdhulp wordt afgebakend

Naast extra miljarden moeten ook maatregelen worden genomen om tot een houdbaar jeugdzorgstelsel te komen, benadrukt verantwoordelijk staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS). Daartoe wordt gezamenlijk een hervormingsagenda gemaakt, waarmee donderdag wordt begonnen. De afbakening van de reikwijdte van de jeugdzorg zal daarin ‘met stip op een’ komen te staan, aldus Blokhuis. Ook moet een knoop worden doorgehakt over de invoering van een eigen bijdrage.

Pittig oordeel

‘Het oordeel van de arbitragecommissie is pittig en duidelijk’, aldus Blokhuis desgevraagd in een toelichting op het akkoord tussen kabinet en gemeentekoepel VNG, over de opvolging van het oordeel van de arbitragecommissie tekorten jeugdzorg. ‘Dat oordeel honoreren we volledig.’ De commissie oordeelde dat het rijk voor 2022 met 1,9 miljard euro over de brug moest komen en dat er een pakket aan maatregelen moet worden genomen. Eerder had het rijk voor 2022 al 300 miljoen extra aan gemeenten toegezegd. Met wat correcties en een door de gemeente te realiseren besparing van 214 miljoen euro in 2022 komt het extra rijksbedrag uit op 1,3 miljard euro voor komend jaar.

 

Gerechtigheid

‘Gerechtigheid en opluchting’, voelt de Utrechtse jeugdwethouder Eelco Eerenberg (D66), die namens de VNG de onderhandelingen met het kabinet voerde. ‘Gerechtigheid omdat we dit al sinds 2016 agenderen. Het is nu voor het eerst dat het kabinet het tekort voor honderd procent wil aanzuiveren. En opluchting omdat het concreet lucht geeft. Lucht in de begroting en lucht in de jeugdzorg.’

 

Indringend

In het kabinet is afgelopen vrijdag ‘indringend’ over het oordeel van de arbitragecommissie gesproken, aldus Blokhuis. ‘Het gaat om veel geld en om belangrijke ingrepen in het stelsel.’ Over die ingrepen en over het extra rijksbudget voor na 2023 moet het nieuwe kabinet afspraken maken. Blokhuis hoopt wel dat dit al in de formatie wordt geregeld. ‘Dat geeft gezinnen, kinderen, jeugdprofessionals en gemeenten duidelijkheid.’ Nu de lucht financieel is geklaard, kan over de inhoud worden gesproken. ‘We zijn het er samen over eens dat er echt iets moet veranderen. Dat is grote winst.’ De hervormingsagenda wordt niet een een-tweetje tussen rijk en gemeenten. ‘We betrekken er ook zorgaanbieders, professionals en cliëntorganisaties bij’, benadrukt Blokhuis.

 

Eigen bijdrage

De reikwijdte van de jeugdhulplicht staat met stip op een van de punten waarover afspraken moeten worden gemaakt, aldus de staatssecretaris. Gemeenten zullen daarnaast meer regionaal moeten samenwerken en de jeugdbeschermingsketen moet vereenvoudigd. Verder wordt gedacht aan het landelijk uitrollen van praktijkondersteuners jeugd-ggz bij huisartsen (poh’s). De mogelijke invoering van een eigen bijdrage moet ook worden besproken. ‘Dat moet ook nadrukkelijk op de agenda van het nieuwe kabinet komen’, aldus Blokhuis. Wat hij er zelf van vindt, laat de staatssecretaris in het midden.

 

Politiek gevoelig

Eerenberg ziet in dat de discussie over de eigen bijdrage moet worden gevoerd ‘maar dat onderwerp pakken we niet met plezier beet. Het is taai en ligt politiek gevoelig. Het werpt toch een drempel op; in hoeverre is dat rechtvaardig.’ De arbitragecommissie heeft echter geoordeeld dat de partijen het daarover moeten hebben en dus committeert de VNG zich daaraan. ‘We hebben gezegd dat we het oordeel van kaft tot kaft omarmen.’

 

Praktijkondersteuners

Gemeenten moeten komend jaar een bezuiniging realiseren van 214 miljoen euro, al heeft Blokhuis het liever over ‘efficiëntie en betere hulpverlening die geld kunnen opleveren’. Gemeenten zullen voortborduren op maatregelen die ze al in gang hebben gezet na het eerder dit jaar gesloten akkoord tussen rijk en gemeenten over 613 miljoen euro extra voor 2021. Het gaat daarbij om meer poh’s jeugd-ggz, verminderen van de administratieve lastendruk, regionaal inkopen van (zeer) specialistische jeugdzorg en het beperken van verwijzingen door medische verwijzers naar het door gemeenten gecontracteerde aanbieders.

 

Snel, maar zorgvuldig

‘We moeten nu met vol gas aan de slag met die hervormingsagenda’, aldus Blokhuis. Die moet er voor 1 januari liggen. ‘Het moet snel, maar wel zorgvuldig’, benadrukt Eerenberg. ‘We moeten leren van de decentralisatie van 2015 toen we misschien te snel en te onzorgvuldig te werk zijn gegaan. We moeten zuinig zijn op dit moment, want je kunt maar een keer goed veranderen.’

 

Keerpunt

Het nu gesloten akkoord tussen kabinet en VNG is een ‘keerpunt in de relatie’, vindt Eerenberg. ‘We hebben lang tegenover gestaan en de verhoudingen werden alsmaar slechter. Daar is niemand bij gebaat, zeker de jongeren die hulp nodig hebben niet. De gelddiscussie moest echt eerst uit de weg, maar nu kunnen we voorwaarts. We gaan samen aan de inhoud werken, met de zorgaanbieders, professionals en cliëntorganisaties.’