40 procent Wwb'ers stroomt snel weer uit

40 procent van de mensen die in de bijstand terecht komt, stroomt binnen een half jaar weer uit. 23 procent stroomt zelfs binnen drie maanden alweer uit. Dat blijkt uit cijfers van de Divosa Benchmark die vandaag zijn gepresenteerd. 

Uitzendbaan
Voor deze benchmark hebben 180 gemeenten gegevens aangeleverd. Zij verstrekken samen 70 procent van alle bijstandsuitkeringen. Daaruit blijkt dat 25 procent van de mensen die uitstroomt dat via een uitzendbaan doet, een sector die sinds kort weer in de lift zit. Andere sectoren waar mensen met een bijstandsuitkering naar uitstromen, zoals horeca, handel en zorg, laten nog geen stijgende lijn zien. Het totaal aantal mensen in de bijstand neemt nog steeds toe. In 2013 was de instroom in de bijstand 34 procent, de uitstroom was 29 procent. Daardoor groeide het totaalbestand met 7 procent. Ook in de eerste twee maanden van dit jaar groeit het aantal mensen in de bijstand nog.

Participatiewet 

Opvallend is dat de stijging bij kleine gemeenten sterker is dan bij grote gemeenten. Eerder was dat juist andersom. Het CPB raamt de groei van het aantal bijstandsgerechtigden dit jaar op 6,6%. Als in 2015 de Participatiewet van kracht wordt, ontstaat een nieuwe toestroom; mensen die voorheen in de Wsw of de Wajong zouden zijn beland. Hoe groot die toename is, ‘blijft een slag in de lucht’, aldus Divosa.

Keuzes in re-integratie
Gemeenten worstelen met keuzes voor wat betreft re-integratie en participatie, zo blijkt. De middelen die gemeenten hebben om mensen vanuit de bijstand te laten participeren zijn beperkt. De laatste jaren is tweederde van het budget hiervoor gekort terwijl het aantal mensen in de bijstand sterkt gestegen is. Eerder bleek al dat gemeenten daarom vaak kiezen voor mensen met een relatief korte afstand tot de arbeidsmarkt en het beperken van nieuwe instroom, omdat dit het snelst tot resultaat leidt.

Tegenprestatie
Gemeenten kunnen voor het verstrekken van een uitkering een tegenprestatie opleggen. Veel gemeenten doen dit nog niet of alleen aan een kleine groep mensen in de vorm van een pilot. Gemeenten die al een tegenprestatie opleggen, integreren het instrument over het algemeen in hun bestaande participatie- en re-integratiebeleid.

 
Fraude 

In 2013 hebben gemeenten die gegevens voor de benchmark hebben geleverd in totaal 15 duizend gevallen van uitkeringsfraude opgespoord. Gemiddeld is de uitstaande fordering ruim 2500 euro. Deze schulden zijn vaak lastig te innen, omdat het om mensen met lage inkomens gaat. In kleine gemeenten wordt minder fraude opgespoord dan in grote. Dit kan verklaard worden omdat kleine gemeenten beter zicht hebben op hun kantenbestand, aldus Divosa. Maar het kan ook komen doordat zij minder inzetten op het bestrijden van fraude, bijvoorbeeld omdat zij (dure) sociale recherche moeten inhuren. Door de nieuwe fraudewet die in 2013 is ingetreden en gemeenten verplicht sneller een boete op te leggen, kunnen de uitstaande vorderingen de komende jaren stijgen.

Schaalvergroting 

Gemiddeld zijn gemeenten ruim 2200 euro kwijt aan iemand die in de bijstand zit. Grote gemeenten zijn zo’n 700 euro minder kwijt per persoon dan kleine gemeenten, wat aangeeft dat schaalvergroting een manier is om de kosten te drukken. Veel gemeenten zijn hiermee bezig, soms door herindeling of door het samenvoegen van uitvoeringsdiensten. Ook fuseren sociale diensten soms met Sw-bedrijven.

Ontwikkelingen 

De benchmark is een gezamenlijk initiatief van BMC Onderzoek, Divosa en Stimulansz. De komende jaren zal ieder jaar een benchmark opgesteld worden waardoor de ontwikkelingen in de bijstand en met de komst van de nieuwe participatiewet bijgehouden kunnen worden.