Wmo-bezuinigingen bedreigen ouderinitiatieven

Wooninitiatieven door ouders van gehandicapte kinderen komen onder druk te staan door bezuinigingen op de Wmo, gemeentelijke indicatiestelling en angst om pgb’s af te geven, schrijft het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in haar rapport 'Net als thuis. Wooninitiatieven opgezet door ouders voor hun kinderen meteen beperking'.

Beroep op Wmo

Ouderinitiatieven zijn een alternatief voor verblijf in het ouderlijk huis of wonen in een zorginstelling. Volgens zorgprofessionals zou de zorg bij ouderinitiatieven ‘meer op maat’, ‘persoonlijker’ en ‘vaster’ zijn. Vooral ouderinitiatieven voor zoons en dochters met autisme zijn vaak afhankelijk van de gemeenten omdat zij een beroep doen op de Wmo. Ouderinitiatieven voor kinderen met een verstandelijke handicap of chronische aandoening zijn vaker op de Wlz (Wet langdurige zorg) aangewezen. Als succesfactoren noemt het SCP een gedeelde visie onder de deelnemende ouders, een passende rechtspersoon, geschikte huisvesting, juiste indicaties en zorg, voldoende financiën en goede externe contacten.

Gemeenten terughoudend

Vooral wat de indicaties, de financiën en de contacten betreft, krijgen gemeenten kritiek in het SCP-rapport. Hoewel sommige gemeenten een bedrag beschikbaar stellen voor ouderinitiatieven waaraan een goed plan ten grondslag ligt, blijkt dat sommige initiatieven het sinds de invoering van de Wmo 2015 een stuk zwaarder hebben gekregen. Bijvoorbeeld doordat de zogeheten wooninitiatieventoeslagen zijn beëindigd. Daarnaast geven gemeenten ‘lagere’ zorgindicaties af sinds de invoering van de Wmo 2015, en hebben zij vaak de tarieven voor Pgb-zorg verlaagd. Door omvangrijke Pgb-fraude die laatste jaren aan het licht kwam, zijn gemeenten ook terughoudender om een pgb-indicatie af te geven. Indicaties zijn ook vaker van kortere duur, hetgeen veel onzekerheid oplevert. Herindicaties zijn volgens het SCP een bron van stress bij zowel ouders als bewoners, en kunnen zelfs tot crisissituaties leiden. Ouders hebben soms het idee dat gemeenten en zorgkantoren onvoldoende oog hebben voor hun vrijwillige inzet. Van sommige ouders komen signalen dat gemeenten ouderinitiatieven ontmoedigen omdat ze bewoners van buiten aantrekken, wat voor gemeenten onaantrekkelijk kan zijn.

Behoefte aan meer duidelijkheid

De Sociale Verzekeringsbank, zorgkantoren en gemeenten blijken vaak niet goed te weten wat ouderinitiatieven zijn en hoe ze werken. Ouders zijn toe aan meer duidelijkheid op de lange termijn, betere contacten met, en een sterkere positie ten opzichte van de overheid en marktpartijen. Volgens het SCP zijn er in sommige regio’s adviseurs werkzaam die hierin een brugfunctie kunnen vervullen. Als gemeenten zich beter verdiepen in de ouderinitiatieven zou dat volgens het SCP goed kunnen zijn voor de zorginnovatie. Meer besef van de waarde van ouderinitiatieven bij gemeenten zou weer tot meer financiële zekerheid voor die initiatieven kunnen leiden.