Welke modellen adviseert Berenschot?

Tijdens een conferentie over een nieuwe verdeling van het bijstandsbudget, adviseert bureau Berenschot om twee of drie nieuwe verdeelmodellen verder uit te werken. De VNG komt ook met een model, dat op weinig steun van de onderzoekers kan rekenen.

Multiniveau analyse
Ten eerste de Multiniveau analyse. Deze methode komt er kortweg op neer dat niet – zoals nu - gemeentebreed wordt gekeken maar op ‘ relevante niveaus’ zoals persoonsniveau (opleiding) wijkniveau (achterstandswijken) en regionaalniveau (arbeidsmarkt). Een probleem hierbij kan zijn dat tijdens het onderzoek blijkt dat alle data die hiervoor noodzakelijk is, (nog) niet beschikbaar is.

Doelmatigheidsgrenslijn
Een andere verdeling die onderzocht moet worden, is die van de doelmatigheidgrenslijn. Daarbij wordt uitgegaan van een set objectieve factoren. Aan de hand daarvan worden de laagst mogelijke bijstandsuitgaven bepaald. Met andere woorden: de gemeente die op gemiddeld niveau het beste presteert, wordt de norm. Dat biedt dan de basis om het macrobudget – het totaal aan geld dat vanuit het rijk beschikbaar wordt gesteld - te verdelen. Deze methode werkt volgens de onderzoekers goed om gemeenten te prikkelen meer mensen aan het werk te krijgen.

Verschillenanalyse
Als derde mogelijkheid ziet Berenschot de verschillenanalyse waarbij wordt onderzocht welke factoren extreme verschillen tussen gemeenten verklaren. Aan de relevante objectieve factoren worden vervolgens gewichten gehangen voor een verdeelmodel. Enkele experts zijn niet overtuigd van de transparantie en objectiviteit van deze meting. Berenschot adviseert daarom dat het systeem wellicht kan worden uitgevoerd, maar alleen als aan strenge voorwaarden wordt voldaan.

Trendmodel VNG
Een door de VNG ingediend model wordt door Berenschot ter zijde gelegd. Het ‘Trendmodel’ van de VNG prikkeld gemeenten niet genoeg, vinden de onderzoekers. Dat model gaat te veel uit van historische uitgaven. Een gemeente zou het budget krijgen dat het jaar ervoor daadwerkelijk uitgegeven is, plus of min de verwachte verandering in de bijstandsuitgaven. De onderzoekers zien hierin onvoldoende prikkel mensen aan het werk te krijgen en serveren het plan af.

Geen prikkels
Maar daar laten de meeste wethouders tijdens de conferentie in Den Haag zich niet mee aan de kant zetten. Er zitten wel degelijk prikkels in, vinden ze en er lijkt zich een flink aantal mensen achter deze verdeelsleutel te scharen. Of de variant daadwerkelijk onderzocht zal worden, hangt af van de uitkomst van het overleg tussen ministerie en de VNG volgende week. Directeur Generaal Bernard ter Haar van het ministerie geeft de VNG in ieder geval mee om het plan verder uit te werken, zodat duidelijk wordt waar die prikkels uit bestaan.