Bekostiging belemmert innovatie jeugd en Wmo

De lumpsum-financiering van de jeugdhulp en de Wmo heeft de innovatie in de regio Noordoost-Brabant belemmerd. De systematiek leidt ook tot het afschuiven van ‘zwaardere’ cliënten en wachtlijsten. Dat blijkt uit evaluatierapporten.

Spil transformatie

‘De verwachting was dat met lumpsumafspraken hulptrajecten passender, resultaatgerichter, korter, efficiënter en goedkoper konden worden aangeboden. Deze bekostigingsvorm is daarmee neergezet als de spil van de beoogde transformatie’, schrijft het college van Den Bosch aan de gemeenteraad. ‘Uit de evaluatie komt het beeld naar voren dat deze verwachtingen niet realistisch waren.’

Voorbereiding inkooptraject

Den Bosch koopt samen met vijftien andere gemeenten in Noord-Brabant de jeugdzorg in en met vijf andere gemeenten specialistische hulp Wmo: begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf, en beschermd wonen. De inkoopcontracten lopen per 2020 af. Ter voorbereiding op een nieuw inkooptraject zijn de huidige samenwerkingsovereenkomsten, inkoopwijzen en regionale samenwerking regionaal geëvalueerd.

Budgetafspraken

De lumpsumafspraken hebben wel gezorgd voor een soepele overgang, concluderen de onderzoekers in hun rapport over de jeugdzorg. ‘Voordelen voor de jeugdhulpaanbieders waren de meerjarige contracten, met financiële zekerheid door de budgetafspraken en de bevoorschotting met daarbij ruimte voor professionaliteit en innovatie.’ Gemeenten waren verzekerd van de continuïteit van zorg en hadden controle op de uitgaven voor de jeugdhulp.

Status quo

De stabiele budgetten ‘handhaven vooral de “status quo” in de markt. Toetreding van nieuwe partijen gebeurt in de praktijk beperkt, terwijl openstelling voor nieuwe aanbieders wel één van de initiële doelstellingen was’, tekenen de onderzoekers daar bij aan. Ook op andere onderdelen heeft de lumpsumsystematiek niet gebracht wat er van verwacht, zoals tijdige en passende zorgarrangering in de jeugdhulp.

Geen afschaling

De ervaringen met de lumpsumsystematiek in de Wmo leveren een vergelijkbaar beeld op. ‘Echte verandering in de hulpverlening of de hulpverleningsstructuur komen nog niet echt van de grond’, aldus de onderzoekers. Ook van afschaling van de zorg is weinig sprake. De regio zou zijn inkoopstrategie en bekostigingssystematiek tegen het licht moeten houden. De huidige combinatie zou, zo stellen de onderzoekers, wellicht niet de zijn om tot de gewenste transformatie te komen.

Samenwerking

De regio staat niet alleen in het achterblijven van de transformatie, stellen de onderzoekers. Maar daar waar in veel regio’s wel ontwikkelingen gaande zijn, stokt deze in de regio Noordoost-Brabant. Om de transformatie wel op gang te krijgen is duidelijke regie en sturing nodig, concluderen de onderzoekers. Ook de onderlinge samenwerking moet worden verbeterd.