Azc Oisterwijk mag nog een kwart eeuw blijven

Het asielzoekerscentrum in Oisterwijk bestaat al drie decennia, en mag nog minstens 25 jaar door. Daardoor kunnen de gemeente en het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) investeren in een flexibele opvanglocatie met draagvlak onder de bevolking. Daar kunnen andere azc’s in het land een voorbeeld aan nemen, vindt staatssecretaris voor asiel Eric van der Burg (VVD).

Vakantiepark

Een bosrijke omgeving, een gemoedelijke sfeer, geluiden van spelende kinderen en fluitende vogels op de achtergrond. In eerste instantie wekt het asielzoekerscentrum in Oisterwijk, een rustig dorp ten oosten van Tilburg, de indruk van een vakantiepark – althans, als je de hekken om het terrein heen wegdenkt.

Toonbeeld

Wat je met het blote oog niet direct ziet, is dat het azc in Oisterwijk in een aantal opzichten een pionierend asielzoekerscentrum is. Sterker nog: het geldt in bestuurlijke kringen als een toonbeeld van het asielbeleid van de toekomst.

Nieuwbouw

Daar zijn drie redenen voor. Ten eerste hebben de gemeente Oisterwijk en het COA onlangs een overeenkomst getekend om het azc de komende 25 jaar voort te zetten: een uitzonderlijk lange periode. Dat tijdsbestek biedt het COA de mogelijkheid om te investeren in nieuwbouw op het terrein; de eenvoudige, donkergroene woonunits zijn na ruim dertig jaar aan vervanging toe. Bovendien is zo’n langere periode goed voor het draagvlak onder de bevolking. Het komen en gaan van asielzoekerscentra zorgt vaak voor onrust, weet het COA uit ervaring.

Ordentelijke locatie

‘Op het moment dat je langdurige contracten met elkaar aangaat, kun je ook serieus investeren in de kwaliteit’, zegt staatssecretaris Eric van der Burg. ‘Dat is goed voor de asielzoekers die in het azc zitten. Dat is goed voor het COA en voor de medewerkers van het COA. Maar het is zeker ook goed voor de omgeving van het azc. Omdat ze dan gewoon een goede, mooie, ordentelijke locatie hebben die wat toevoegt aan de omgeving, zoals werkgelegenheid, inkomsten voor winkeliers en gedeelde voorzieningen.’

Fietspad

Hoe de nieuwbouw eruit komt te zien, is nog niet bekend. Maar de bedoeling is dat het azc meer wordt verbonden met de omgeving, legt locatiemanager Mieke van de Winkel uit. ‘We willen dat mensen naar buiten kunnen, maar we willen ook buiten naar binnen kunnen halen. Een concrete invulling daarvan hebben we nog niet. Maar je zou bijvoorbeeld kunnen denken aan een sporthal die niet enkel voor de azc-bewoners is, maar ook voor bewoners uit de buurt. Of een openbaar fietspad dat over het terrein loopt.’

Jojo-beleid

Daarnaast is het plan om het asielzoekerscentrum in de toekomst zo in te richten dat er niet alleen vluchtelingen en statushouders kunnen verblijven, maar ook andere doelgroepen. Dat is dan ook de tweede reden waarom het COA, de gemeente en het rijk enthousiast zijn over het azc in Oisterwijk. De afgelopen jaren is er ‘jojo-beleid’ gevoerd, legt COA-bestuurder Joeri Kapteijns uit. Als de instroom van asielzoekers toeneemt, wordt de capaciteit snel opgebouwd; neemt de instroom af, dan worden er locaties gesloten.

Meebewegen

Maar in Oisterwijk is afgesproken dat maximaal 50 van de 490 bedden flexibel kunnen worden ingezet. Dat wil zeggen: als de asielstroom afneemt, kunnen op die plekken andere woningzoekenden worden opgevangen – mensen die een tijdelijk onderkomen nodig hebben, zoals arbeidsmigranten of mensen die in een scheiding liggen. Kapteijns: ‘Zo kan je het centrum open houden en kan je meer meebewegen met de asielinstroom, waarvan we weten: die gaat altijd met ups en downs.’ Bovendien moet deze aanpak de kwaliteit van de opvang verbeteren. ‘Met goede, duurzame en flexibele locaties zijn we ook minder afhankelijk van noodlocaties met slechte leefomstandigheden’, aldus Kapteins. ‘En we maken onze organisatie minder kwetsbaar.’

Integreren

De derde reden is het feit dat in Oisterwijk vooral asielzoekers worden geplaatst die een toekomst in de regio hebben. Ze hebben al een verblijfsvergunning, of hebben een grote kans om die te krijgen, en wachten nog op een woning in een omliggende gemeente. ‘Dat betekent dat mensen vrij snel kunnen integreren in de regio’, aldus Kapteijns. Ze kunnen immers alvast op zoek gaan naar werk, of lid worden van de lokale voetbalclub, met de zekerheid dat ze die contacten kunnen behouden op het moment dat ze naar een eigen woning kunnen verhuizen. Oisterwijk heeft de afgelopen tijd geëxperimenteerd met deze 'regioplaatsing’. En wat het COA en het ministerie betreft, wordt die aanpak in de toekomst ook elders in het land ingezet.

Geen blauwdruk

Om die drie redenen is het azc een ‘voorbeeld voor veel andere gemeenten’, vindt staatssecretaris Van der Burg. ‘Tegelijkertijd bestaat er geen blauwdruk die je over het hele land moet uitrollen. Maar zoals het hier is georganiseerd is buitengewoon goed.’ Burgemeester van Oisterwijk Hans Janssen en COA-bestuurder Joeri Kapteijns knikken instemmend.

Lees de rest van dit artikel in Binnenlands Bestuur nummer 10 (klik hier voor het digitale magazine).